Μη Τόποι

Διεθνή Αεροδρόμια, Εμπορικά Κέντρα, Super-Market, Πολυκαταστήματα, Εύπορα Προάστεια, μεγα-χώροι της Οργανωμένης Διασκέδασης.

    Όλα, μη τόποι – προκατασκευασμένες ατμόσφαιρες όπου οι συναντήσεις έχουν τεθεί υπό έλεγχον, οι σκέψεις είναι καθ’ υπαγόρευσιν, τα συναισθήματα υποβάλλονται, οι συμπεριφορές είναι προκαθορισμένες.

    Μη τόποι, όπου η ζωή και οι αλήθειές της δεν τίθενται και αν, κατά παράβασιν, κάτι τέτοιο συμβεί αποτελεί μιά ανωμαλία και σκάνδαλο που πρέπει ευθύς να διορθωθεί. Τόποι όπου ο άνθρωπος είναι απών έχοντας υπαχθεί σε ένα μηχανικό σχέδιο.

    Θα μπορούσα να ακριβολογήσω ακόμα περισσότερο αν έλεγα ότι εκεί ο άνθρωπος γίνεται μονοδιάστατος. 

    Αν οι παραπάνω τόποι είναι κραυγαλέα  παραδείγματα ενός φαινομένου που συνεχώς εξαπλούται, ένα στριπτηζάδικο είναι επίσης ένας μη τόπος όπως και ένα  living room όταν είναι ανοικτή μια τηλεόραση αποκτά κάποια χαρακτηριστικά τους.

   

    Μέσα σ’ ένα οποιοδήποτε απ’ αυτά τα μέρη, μιά συζήτηση για το Μέλλον του Κόσμου ή για τα μυστήρια της ζωής θα έμοιαζε παράταιρη.

   

    Μεγάλο εμπορικό κέντρο βόρεια του κέντρου της Αθήνας, μιάς πόλης που βρίσκεται υπό μετάλλαξιν. Ολόγυρα, νοσοκομειακές «μονάδες» ξενοδοχειακού τύπου, κατάφωτα πάρκινγκ μες την ψιλή βροχή και πέρα τα τόξα που στεφανώνουν το μνήμα της πάλαι ποτέ Ολυμπιακής Ιδέας.

    Παιδιά καθαρά, καλά θρεμμένα πάνε κι έρχονται «ξοδεύοντας» χρόνο και χαρτζηλίκι, προστατευμένα από τους παιδόφιλους. τους εμπόρους ναρκωτικών, τη σκληρότητα των συνομηλίκων τους, την αποπλάνηση από ιδέες που γοητεύουν και το κακό συναπάντημα.

    Μαμάδες διακριτικά αλλά επιμελώς μακιγιαρισμένες μπαινοβγαίνουν σε καταστήματα, διαβαίνοντας φωτοκύτταρα ενώ ηλεκτρικά καμπανάκια ηχούν, ξοδεύοντας μισθούς και μηνιαίες αποδοχές.

    Μπαμπάδες βηματίζουν αργά με τα χέρια απιθωμένα στη λαβή του καροτσιού. Αφήνουν το βλέμμα να πλανηθεί πάνω σε μιά θάλασσα από βιτρίνες, φώτα και κυλιόμενες σκάλες.

    Φτωχοδιάβολοι  μάταια προσπαθούν να ξοδέψουν χρόνο, χρόνο που κουράζει, χρόνο βασανιστικό, χρόνο ανεξάντλητο, αδύνατον να ξοδευτεί. Παντού το πλήθος στροβιλίζεται. Μέσα σε φώτα χιλιάδων watt και μουσική που σκοπό έχει όχι ν΄ ακούγεται αλλά να ενσταλάζεται και να «υποστηρίζει» κινείται μιά ζωντάνια σχεδόν πένθιμη. Παντού υπάλληλοι που καλοσωρίζουν, που εξυπηρετούν, που ευχαριστούν, που ξεπροβοδίζουν, που αποχαιρετούν, άγρυπνα εποπτευόμενοι από κάμερες και διαρκώς αξιολογούμενοι.

     Με κάθε καλοσώρισμα, με κάθε «παρακαλώ πως μπορώ να εξυπηρετήσω?» με κάθε «ευχαριστώ» και κάθε «να’ στε καλά», με κάθε αναγγελία της τιμής, με κάθε τρόπο σου λένε πό-σο μα-λά-κας είσαι!  

     Συναντήσεις διευθυντών πωλήσεων, υπευθύνων ασφαλείας, διευθυντών προσωπικού, σεκιουριτάδων, δημοσιοσχεσιτών, διαφημιστών, συμβούλων επιχειρήσεων, ειδικών «τεχνικής υποστήριξης», ψυχολόγων, ειδικών της διασκέδασης, ειδικών «επικοινωνίας», όπου κανείς δεν αγγίζει κανέναν παρά με μιά φευγαλέα χειραψία που δεν αφήνει κανένα ψυχικό ίχνος στην παλάμη.

    Συσκέψεις και συναντήσεις κάτω από την αδιάκοπη πίεση ενός τυρρανικού χρόνου  που όμως συνεχίζονται μέσα από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και e-mail. Η  «επιστήμη» του μάρκετινγκ σε πλήρη εφαρμογή.

    Κλιματιστικά, μοκέτες, γυαλιστερά δάπεδα, ψευδοροφές, καλυμμένα καλώδια, τουαλέτες που καθαρίζονται ανελλιπώς, ένας κόσμος που εξόρισε τη φτώχεια που δεν πάυει να γρατζουνάει τα τζάμια.

    Και υπάλληλοι που τρέχουν, που σκύβουν, που σπρώχνουν, που τραβούν, που ανασύρουν, που χαμογελούν και ο ιδρώτας τους είναι πάντα κρύος.

    Ένας κόσμος υψηλά στρατιωτικοποιημένος όπου πίσω από την ανεμελιά κρύβεται το κέρδος, ο έλεγχος και η πιο σκληρή δουλειά. 

    Χώροι διαρκώς φυλασσόμενοι-βιντεοσκοπούμενοι, και σε συνεχή μετάπλαση. Η γλώσσα δεν κρύβει το γεγονός – έρευνα αγοράς, διαφυγόντα κέρδη, πλάνο επιχειρήσεων, μονάδες, target group, στόχευση, δείκτης ασφαλείας, στρατηγική, τακτική, πεδίο κ.ο.κ.

    Όμως όλα κυλούν σε μιά ατμόσφαιρα επίπλαστης ευγένειας, η οποία είναι ακριβώς το «μοντέρνο στυλ», που για να εμπεδωθεί χρειάστηκε μιά εκπαίδευση υπαλλήλων η οποία περιελάμβανε  «course χαμόγελου» - αφού το να λες τα ψέμματα με χάρη αποδείχτηκε το πλέον προσοδοφόρο.

    Και πρέπει να είσαι πλήρως ενσωματωμένος και περιχαρακωμένος, για να μπορείς να παραβλέπεις όλα αυτά και να καμώνεσαι τον ικανοποιημένο.

    Όντως αυτό που προκαλεί ερωτήματα είναι, πώς ο άνθρωπος του καιρού μας γίνεται αυτόβουλα επισκέπτης τέτοιων σκηνικών ομαδικής πειθαρχίας και θήραμα τέτοιων πρακτικών και συνεργάζεται στη διατήρηση μιάς κάλπικης ευδαιμονίας. Και δεν είναι μόνο ότι η σύγχρονη κολακεία έκανε, με την βοήθεια των ψυχολόγων, αξιόλογα βήματα αλλά πρέπει να είναι βαθιά η δίψα τού σύγχρονου πληβείου να τού φερθούν σαν να ήταν άρχοντας. Γιατί ο ψυχικός πυρήνας των μη τόπων είναι η επίφαση και η υποκρισία. Καθόλου παράξενο λοιπόν που κυριαρχεί ένας φόβος λεπτός και αδιόρατος σαν τον υπερίτη.

    Και παντού το απλανές βλέμμα και ένα χαμόγελο σχεδόν μορφασμός.

    Κανείς δεν μοιάζει  να πηγαίνει πουθενά, όλοι μοιάζουν να φεύγουν. Σαν κάτι να έχει συντελεστεί. Η κυριαρχία του νεκρού πάνω στο ζωντανό, το οποίο κάθε φορά που προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί σαν ζωντανό υπόκειται στη διάλυση. Ένας κόσμος διαίρεσης. Μιά σύγχρονη εκδοχή του Άδη.

   

    Οι μη τόποι είναι τόποι στοιχειωμένοι. Μόνο και μόνο η Ύβρις της σύλληψης και κατασκευής τους γνέφει προς την καταστροφή να πλησιάσει.

     Η τρομοκρατία στοιχειώνει τα αεροδρόμια. Ο μασκοφορεμένος ληστής, ο ξένος, ο εισβολέας και το φάσμα του όχλου στοιχειώνουν τα προάστια και τα «σύγχρονα σπίτια». Η πυρκαγιά και ο παρανοϊκός  δολοφόνος - που στη φαντασία του δεν  βλέπει  και δεν σκοτώνει ανθρώπους αλλά καταστρέφει ανθρώπινες κούκλες – στοιχειώνουν τους αχανείς χώρους της οργανωμένης διασκέδασης.

    Οι σύγχρονες αγορές, όπως και οι υπόλοιποι μη τόποι, διαρκώς αποκεντρώνονται, για την ακρίβεια εκρήγνυνται προς αέναα διαστελλόμενες περιφέρειες πόλεων-πόλεων που πρέπει διαρκώς να απονεκρώνονται- και συνδέονται μεταξύ τους με νέες αρτηρίες ταχείας κυκλοφορίας. Είναι η δόξα της πολεοδομίας.

    Χώροι τεχνολογικής αυταρέσκειας υποβάλλουν ένα δέος σχεδόν θρησκευτικό και γίνονται ναοί όσο η τεχνολογία και το εμπόρευμα έγιναν θεοί.

    Μιά εικόνα καθαρότητας, μιά ονειροφαντασία του άσπιλου και του αμόλυντου που ενδόμυχα ποθεί την βεβήλωση.

    Μέσα στις ομοιόμορφες, ευδιάθετες μουσικές και τις υπνωτικές αναγγελίες μεγαφώνων κυοφορείται ο εμπρησμός και η λεηλασία.

    Ένας κόσμος που τρέμει και φοβάται την εξαγγελθείσα και διαρκώς αναβαλλόμενη καταστροφή και ταυτόχρονα ονειρεύεται και εύχεται κρυφά το χαμό και το τέλος του.

                                                                                                

                                                                                                  Β.Η.