Το παλαιστινιακό σκοτάδι

 Περί της φύσης της Ισραηλινής κοινωνίας 

Το παρακάτω κείμενο, γραμμένο εδώ και τρία χρόνια [2007] έχει βρει το δρόμο του για έκδοση μέσα σ αυτό το καλοκαίρι [2010], από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν» [τεύχος 14]. Ύστερα από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο ανοιχτά της Γάζας, ο εκδότης του περιοδικού Κώστας Δεσποινιάδης μου τηλεφώνησε και με προέτρεψε να το αναρτήσω στο διαδίκτυο θεωρώντας το δραματικά επίκαιρο. Προχωρώ στην έκτακτη δημοσίευσή του συμμεριζόμενος την ανησυχία του. Πρόκειται για έναν αριθμό σχολίων πάνω στη φύση και στο χαρακτήρα της Ισραηλινής Κοινωνίας. Ελπίζω έτσι να ριχτεί λίγο φως σε κάποιες ψυχικές περιοχές του ισραηλινού προβλήματος οι οποίες μέσα στο σκοτάδι παραμένουν απίστευτα ενεργές και γι’ αυτό ιδιαίτερα επικίνδυνες. Πιστεύω ότι η οργή και η καταγγελία είναι επαρκέστερες όταν συνοδεύονται από την κατανόηση των αιτιών και της φύσης μιας απειλής που έπαψε πλέον να περιορίζεται ενάντια σε ένα περιθωριοποιημένο λαό και αρχίζει να στρέφεται ανεξέλεγκτα προς οποιονδήποτε, με ανομολόγητο σκοπό να παγκοσμιοποιήσει έναν ‘τοπικό’ πόλεμο. Βασίλης Ηλιακόπουλος 

 *

Η εκμετάλλευση του Βερολίνου ως πόλης –σύνορο ήταν ανέκαθεν μια σταθερά τα αμερικάνικης μεταπολεμικής πολιτικής. Προφανώς, μια ειρήνευση με τη Ρωσία θα μετακινήσει αυτό το παιχνίδι προς την Ιερουσαλήμ, πόλη– σύνορο του «Χριστιανικού Έθνους».

Asger Jorn, Αγριότητα, Βαρβαρότητα και Πολιτισμός (1963),

εκδ. ΑΛΗΣΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ (2003) 

Γραμμένη εδώ και 45 χρόνια αυτή η φράση του Jorn τρομάζει με την προφητική της διαύγεια. Παρακάτω θα προβώ σε ορισμένες διαπιστώσεις σχετικά με την φύση της Ισραηλινής κοινωνίας και θα αποπειραθώ να ρίξω λίγο φως σ’ αυτό το τρομερό σκοτάδι που τυλίγει την Παλαιστίνη 60 χρόνια τώρα κι από κει διαχέεται στον υπόλοιπο κόσμο. 

ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Το Ισραήλ, με την δημιουργία του είχε την επιλογή δύο απαντήσεων που μπορούσε να δώσει στην Εβραϊκή γενοκτονία από τους Ναζί. Η πρώτη ήταν: Αυτό που έγινε εναντίον μας δεν θα επιτρέψουμε να γίνει από κανένα σε κανένα ξανά στην ιστορία. Η δεύτερη ήταν: Αυτό που έγινε εναντίον μας δεν θα επιτρέψουμε ποτέ να ξανασυμβεί σε μας. Έδωσε την δεύτερη και κατέληξε μία σύγχρονη Σπάρτη, εξοπλιζόμενο μέχρι τα δόντια, απειλούμενο από τους είλωτές του, με στρατιωτικοποιημένη καθημερινή ζωή και επεκτατικές βλέψεις. Έτσι, από τότε κλείστηκε στον εαυτό του μέσα στους ορίζοντες πολλών φόβων. Αν μπορούσε να δώσει την πρώτη απάντηση θα τοποθετείτο αυτομάτως σε μια παγκόσμια ανθρωπιστική πρωτοπορία. Τα θύματα μιας γενοκτονίας θα στέκονταν φρουροί ενάντια σε κάθε επόμενη και θα κέρδιζαν τον σεβασμό. Βέβαια, ίσως είναι πολύ να ζητάς από έναν λαό να γίνει φιλόσοφος, αλλά οι φρίκες του ’48 και ό,τι έγινε από κει και δώθε, δείχνουν ότι το πρόβλημα αυτό, όπως και κάθε άλλο σήμερα, δεν επιδέχεται μερική λύση. Λύση, δηλαδή, η οποία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν το βάθος ενός προβλήματος που με τον καιρό δείχνει όλο και περισσότερες πλευρές. 

ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Το Ισραήλ με την ίδρυσή του έθεσε τρεις όρους στον εαυτό του σχετικά με το τι θέλει να είναι: α) Δημοκρατικό, β) Στο έδαφος του Ισραήλ – και σε όλο το έδαφος του Ισραήλ, γ) Εβραϊκό κράτος. 

Στην σύγχρονη ιστορία του διαπίστωσε ότι είναι αδύνατο να εκπληρώσει και τους τρεις όρους μαζί. Μόνο τους δύο απ’ αυτούς δύναται, ενώ θα τείνει, μάταια, προς τον τρίτο. 

Δηλαδή: είτε είναι 1ον) Δημοκρατικό και Εβραϊκό κράτος, αλλά δεν μπορεί να επεκταθεί σε όλη την έκταση της ιστορικής Παλαιστίνης, από τον Ιορδάνη ποταμό ως την Μεσόγειο –ήτοι το Ισραήλ στη μυθική του ολοκλήρωση– μιας και κει μέσα περιλαμβάνονται οι Παλαιστινιακές περιοχές της Δ. Όχθης και της Γάζας. Εδώ, ας παραβλέψουμε προς στιγμή το 1,5 εκ. Άραβες του Ισραήλ που θεωρούνται πολίτες Β’ κατηγορίας (λ.χ. δεν τους καλούν στον στρατό γιατί δεν τολμούν να τους δώσουν όπλο) – πράγμα που δημιουργεί ήδη δημοκρατικό χάσμα. 

Ή, 2ον) είναι Εβραϊκό κράτος και περιλαμβάνει όλο το «Ισραήλ», αλλά δεν μπορεί να είναι δημοκρατικό, αφού θα περιλαμβάνει μερικά εκατομμύρια Παλαιστίνιους μη-Εβραίους, μη-πολίτες. 

Είτε, 3ον) θα είναι Δημοκρατικό και εκτεινόμενο σε όλο το έδαφος του Ισραήλ – Παλαιστίνης, αλλά θα χάσει τον Εβραϊκό του χαρακτήρα, αφού οι μισοί πολίτες του θα είναι πλέον Άραβες – Μουσουλμάνοι. 

Την αδυνατότητα αυτής της εξίσωσης δεν την έλαβαν υπ’ όψιν τους οι Πατέρες του Έθνους και οι Σιωνιστές που έφτιαξαν το κράτος του Ισραήλ και σήμαναν γενικό προσκλητήριο προπαγανδίζοντας τον μύθο, «ένας λαός δίχως γη, σε μια γη δίχως λαό», παραβλέποντας την ύπαρξη μερικών εκατομμυρίων αυτόχθονων Αράβων, θεωρώντας την Παλαιστίνη μια χώρα άδεια από ανθρώπους – έρημο που περίμενε να πρασινίσει.

 
Η ανομολόγητη λύση αυτού του τριλήματος είναι η μεταφορά πληθυσμών – ένα γιγαντιαίο transfer, μία εθνοκάθαρση που το Ισραήλ δεν μπορεί να πραγματοποιήσει (προς το παρόν), γιατί δεν θα το ανεχόταν η Διεθνής Κοινότητα. Δηλαδή, η Δύση.

 

ΤΡΙΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Οι Εβραίοι του Ισραήλ είναι ένας λαός βαθιά σημαδεμένος από τα πογκρόμ της Αν. Ευρώπης και την γενοκτονία που υπέστησαν, κατά την διάρκεια των πολέμων, από τους Ναζί. 

Αυτό που υπέστησαν οι Εβραίοι από τους Ναζί την αποκαλώ γενοκτονία – όπως λέμε γενοκτονία των Αρμενίων, γενοκτονία των Ινδιάνων – και όχι ολοκαύτωμα ή Holocaust, όπως λέγεται στα αγγλικά (οι ίδιοι το αποκαλούν σόα, ερήμωση). Η λέξη holocaust προέρχεται από την Ελληνική λέξη «ολοκαύτωμα», που σημαίνει ότι ένας λαός ή μια ομάδα θυσιάζεται οικειοθελώς μέχρις ενός για να αποφύγει την ταπείνωση. 

Τέτοια ολοκαυτώματα έχουμε εμείς οι Έλληνες στο Αρκάδι και με τους Σουλιώτες στο Ζάλογγο και άλλοι λαοί επίσης. Οι Εβραίοι έχουν ένα δικό τους στη Μασσάντα, κοντά στη Νεκρά Θάλασσα, όταν κατακρημνίστηκαν για να ξεφύγουν την αιχμαλωσία από τους Ρωμαίους. Επίσης, κατά μία άλλη έννοια, ολοκαύτωμα σημαίνει ότι μία ομάδα ανθρώπων προχωράει συνειδητά στον πλήρη αφανισμό της για να γίνει λίπασμα ενός σκοπού που τους ξεπερνάει. Για παράδειγμα, οι Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες, ή οι Ιρλανδοί πατριώτες στην Πασχαλινή εξέγερση του 1916. Έχουμε εδώ, δηλαδή, την έννοια της θυσίας. Ούτε η μία ούτε η άλλη έννοια όμως ταιριάζουν στην περίπτωση των Εβραίων κατά τον πόλεμο, διότι δεν προτίμησαν οι ίδιοι να πεθάνουν αλλά έπεσαν ακούσια θύματα των δημίων τους. 

Οι Σιωνιστές, για λόγους προπαγάνδας, διάλεξαν τον όρο «ολοκαύτωμα» για να ξεχωρίσουν την εβραϊκή γενοκτονία, απ’ όσες προηγήθηκαν και όσες μέλλονται και να δώσουν στη συμφορά τους ένα χαρακτήρα εξαιρετικό. Επίσης, νομίζω ότι προέβαλλαν τον όρο «ολοκαύτωμα», επειδή δεν νοιώθουν άνετα με το γεγονός ότι πουθενά –με εξαίρεση το γκέττο της Βαρσοβίας– δεν αντιστάθηκαν στους διώκτες τους. Αυτό τους στοιχειώνει μέχρι σήμερα και βιώνεται στο Ισραήλ σαν ιστορικό έλλειμμα που πρέπει να αναπληρωθεί και παίζει τον δικό του ρόλο στην ισραηλινή επιθετικότητα. 

Ο εξαιρετικός χαρακτήρας που προανέφερα σημαίνει ότι: «Πολλοί μπορεί να υπέφεραν στη διάρκεια της ιστορίας αλλά μόνο εμείς, οι Εβραίοι, υποφέρουμε σε τέτοιο βαθμό. Είμαστε τα “κατ’ εξοχήν” θύματα». Το προπαγανδιστικό κόλπο μπορεί να πέτυχε, οι ζητούμενες παροχές να εξασφαλίστηκαν, αλλά επίσης πέτυχε να θυματοποιήσει στον μέγιστο βαθμό την εβραϊκή ψυχή και ιδιαίτερα όσους μετανάστευσαν στο Ισραήλ. 

Έτσι, σιγά – σιγά, ο μύθος του «Ολοκαυτώματος», απετέλεσε έναν από τους πυλώνες του συλλογικού υποσυνειδήτου του Ισραήλ. Ακόμα και Εβραίοι που ήρθαν στο Ισραήλ από τις ΗΠΑ, την Β. Αφρική ή τις υπόλοιπες Αραβικές χώρες, υιοθέτησαν την εικόνα του θύματος παρ’ όλο που δεν γνώρισαν διωγμό.

 
Όταν όμως κάποιος κακοποιείται πέρα απ’ τον βαθμό που μπορεί να αντέξει, τότε αυτό έχει διττό αποτέλεσμα: 

Πρώτον, ο κακοποιημένος θα γίνει κακοποιητής όταν οι συνθήκες του το επιτρέψουν, όπως ένα κακοποιημένο παιδί κινδυνεύει να γίνει ένας κακοποιητής ενήλικας όταν αποκτήσει γονεϊκή εξουσία. 

Το θύμα, δηλαδή, ταυτίζεται με τον θύτη για να εξισορροπήσει μέσα του το ισοζύγιο που πόνου. Αυτή είναι μία ενστικτώδης διαδικασία που μπορεί να αναιρεθεί μόνο από μια άλλη επίπονη διαδικασία, που θα είναι αυτοσυνειδησιακή και αυτοθεραπευτική. 

Αυτή όμως η αυτοθεραπεία στην περίπτωση των Εβραίων δεν έγινε, οπότε μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι ο Χίτλερ νίκησε. Όχι ακριβώς επειδή επικράτησαν οι ιδέες του, αλλά γιατί κατάφερε να καταστρέψει έναν λαό. Τον γέμισε φόβο που εύκολα μετατρέπεται σε μίσος ή απλά σε αμυντικο-επιθετική συμπεριφορά. Έτσι κι αλλιώς ο Χίτλερ, σαν άνθρωπος, βιολογικά, κάποια στιγμή θα πέθαινε. Καταφέρνει όμως να ζει ακόμα, μέσα απ’ τα θύματά του, αφού το έργο του εξακολουθεί να τα καθορίζει. 

Το Ισραήλ κουβαλάει «περήφανα», σαν τίτλο τιμής, το τραύμα της γενοκτονίας. Διωγμένοι οι Εβραίοι από την Ευρώπη έφεραν το τραύμα σαν Ισραήλ και σαν ένα κακοποιημένο παιδί εφάρμοσαν πολλές από τις τακτικές που υπέστησαν, μόλις βρέθηκαν σε θέση ισχύος. 

Δεύτερον, το θύμα δεν μπορεί να κρίνει τον εαυτό του, ούτε αντέχει να δεχτεί κριτική από τους άλλους. Το θύμα δεν κρίνεται. Κρίνει. Το θύμα είναι απλά θύμα. Ό,τι κι αν κάνει είναι εξαγνισμένο. Θύτες είναι πάντα οι άλλοι. Γύρω του απλώνεται μία συνωμοσία. Το θύμα, πάνω απ’ όλα, δεν μπορεί να φέρει την ευθύνη του εαυτού του. Πάντα υπάρχει ο άλλος. Το θύμα μπορεί να φαίνεται εξαιρετικά ενεργητικό, στην πραγματικότητα όμως υποφέρει από παράλυση. Αδυνατεί να κάνει τις συγκεκριμένες πράξεις, όσο μικρές κι αν είναι, που θα αλλάξουν την παθητική του στάση. Αδυνατεί να δει και να φτιάξει το μέλλον του ελεύθερο απ’ το παρελθόν. Δέσμιο του παρελθόντος λειτουργεί αντανακλαστικά. Αν αυτές οι δύο τάσεις θυμίζουν απελπιστικά το σημερινό Ισραήλ είναι καιρός να πούμε ότι ναι αυτό είναι το Ισραήλ και η ευθύνη πλέον βαραίνει αποκλειστικά το ίδιο. 

ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Οι Εβραίοι του Ισραήλ δεν θα ξεπεράσουν τη γενοκτονία που υπέστησαν αν δεν γίνουν αποδεκτοί στη Μ. Ανατολή. Διωγμένοι από την Ευρώπη, μία Ευρώπη που δεν έπαψαν να νοσταλγούν, μοιάζουν με κάποιον που διώχτηκε από παντού και δεν πρόκειται να ξεπεράσει τον πόνο και την πίκρα της απόρριψης μέχρι να βρεθεί κάποιος να του ανοίξει την πόρτα και να τον δεχτεί σπίτι του. Σ’ αυτό το ιδεατό παράδειγμα, ο μεν οικοδεσπότης έχει μεγάλη καρδιά και λέει «Σε δέχομαι σπίτι μου και δέχοντάς σε, αφαιρώ το δηλητήριο από την ψυχή σου. Από δω και πέρα είσαι ελεύθερος. Δεν χρειάζεται να ζεις κάτω από ένα σκοτεινό άστρο και να πράττεις τι κακό». Ο δε φιλοξενούμενος πλησιάζει με ταπεινότητα. 

Στην προκειμένη περίπτωση δηλαδή, οι Άραβες με πρώτους τους Παλαιστίνιους κρατούν τα κλειδί της θεραπείας και ο αποδιωγμένος ο «ασθενής» πλησιάζει με ταπεινότητα και προσφορές.

Τελείως αντίθετα προς αυτή τη στάση, οι Ισραηλινοί κατάφεραν, μέχρι τώρα, να κλείσουν τους Παλαιστίνιους μέσα σε μία φυλακή και να κλειστούν οι ίδιοι μέσα σε μία άλλη. Ζουν πάνω σε μια κλειστοφοβική αποβάθρα στη Μ. Ανατολή, χωρίς να τολμούν να ξεμυτίσουν από τα σύνορά τους και να κάνουν ένα βήμα παραμέσα. Για μία ανάσα, πέντε μέρες διακοπών διασχίζουν θάλασσα, για την Κύπρο, τη Ρόδο ή τις Κυκλάδες. Αντί να βαδίζουν προς μία θεραπεία, εργάζονται για την σκλήρυνση της πάθησής τους. Η γέφυρά τους όμως για την Μέση Ανατολή είναι οι Παλαιστίνιοι, αλλά δεν χρειάζονται αυτή τη γέφυρα, απλά και μόνο, για να ριζώσουν στην Παλαιστίνη και για τους λόγους μιας απλής επιβίωσης, αλλά όπως πιστεύω, για τους βαθύτερους υπαρξιακούς τους λόγους.

Συμπεραίνω, δηλαδή, ότι οι Εβραίοι του Ισραήλ δεν πρόκειται να γλιτώσουν από τα φαντάσματά τους και τους δαίμονές τους ως την ημέρα που θα γίνουν δεκτοί στη Σουκ Αλ Χαμαντίγια, τη μαγική αρχαία κεντρική αγορά της Δαμασκού και τις αγορές της Βαγδάτης και του Καίρου. Και να γίνουν δεκτοί όχι μόνο σαν κάποιοι τουρίστες, καλοί γείτονες αλλά και σαν κάποιοι χρήσιμοι γείτονες. 

ΠΕΜΠΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Οι Εβραίοι της Παλαιστίνης φθονούν τους Άραβες. Σε λίγα μέρη στον κόσμο υπάρχουν τόσοι άνθρωποι σε θεραπεία ή σε αναζήτηση κάποιας θεραπείας, όσον αφορά την καθημερινή τους ζωή, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί και οι ίδιοι να εξασκούν κάποια θεραπεία σαν θεραπευτές κάποιων άλλων. Είναι σαν οι μισοί Ισραηλινοί να θεραπεύουν τους άλλους μισούς. Δεν φαίνονται όμως να αντιλαμβάνονται ότι όλες αυτές οι θεραπείες που ανταλλάσσουν στέκονται στην επιφάνεια χωρίς να αγγίζουν τον βαθύ υπαρξιακό πυρήνα που είναι: Τι συμβαίνει στην ψυχή κάποιου που ανήκει σ’ ένα λαό που προσπαθεί να κατοικήσει σε μία χώρα, όπου η γη τον διώχνει. Όπου αυτόχθονες αγρότες τον κοιτούν με πέτρινα πρόσωπα. 

Όταν ένας Ισραηλινός στρατιώτης, ασφαλής μεσ’ στο θωρακισμένο του όχημα, σημαδεύει ένα δωδεκάχρονο παιδί που πετάει μια πέτρα τι βλέπει μέσα απ’ τη διόπτρα του όπλου; Βλέπει έναν μελλοντικό στρατιώτη του εχθρού. Γι’ αυτό και πυροβολεί. Σ’ ένα βαθύτερο close up όμως, όταν Ισραηλινοί στρατιώτες απαντούν με πραγματικά πυρά στα παιδιά που πετούν πέτρες στα τανκς, μπορεί να πει κανείς, ότι πυροβολούν με μίσος αυτή τη γη που σηκώνεται εναντίον τους. 

Πως νοιώθει ένας Εβραίος στην Παλαιστίνη φερμένος από την Πολωνία, την Ουκρανία, τις ΗΠΑ, ξανθός, με γαλάζια μάτια, ανάμεσα στους σκουρόχρωμους αυτόχθονες γεωργούς που είναι ένα με τη γη τους; Πόσο ταιριάζει το πρόσωπό του στη Μέση Ανατολή; 

Το συναίσθημα, αν και αδιόρατο, είναι δυσάρεστο. Νοιώθει αμήχανα μπροστά στην ανεμόδαρτη μορφή ενός Άραβα ξωμάχου. Ούτε του διαφεύγει βέβαια ότι πίσω απ’ αυτή την ανέκφραστη μορφή κρύβεται μια σιωπηλή κατάκριση. 

Μπρος στο αρχέγονο και σωματικό δέσιμο του Άραβα αγρότη με τις πεζούλες του, κάποιοι μιλούν για «πνευματική σχέση» μ’ αυτή τη γη. Οι ραβίνοι και οι ορθόδοξοι Εβραίοι επικαλούνται την Παλαιά Διαθήκη και αρχαία συμβόλαια ιδιοκτησίας. Όχι μόνο η Ισραηλινή Δεξιά, αλλά και το Εργατικό Κόμμα αναφέρονται στη Δ. Όχθη σαν Σαμάρεια και Ιουδαία. Θεωρούν ότι εκεί βρίσκεται η πραγματική κοιτίδα του Ισραήλ και ότι δεν ήρθαν σ’ αυτή τη γη για να κατοικήσουν σε μια στενή λωρίδα στην παραλία. Στη Χάιφα και το Τελ Αβίβ. 

Συμπεριφέρονται σαν κάποιους που έφυγαν για διακοπές δύο εβδομάδες και γυρίζοντας βρήκαν το σπίτι τους κατειλημμένο. Μόνο που δεν έλειψαν δυο βδομάδες αλλά δυο χιλιάδες χρόνια. Δεν καταλαβαίνουν και φοβούνται την Ανατολή. Το Internet τους συνδέει με τα πιο απόμακρα μέρη πάνω στη γη, αλλά δεν μπορεί να τους συνδέσει με το χώμα που πατάνε. 

Κλεισμένοι στους τέλεια ρυμοτομημένους οικισμούς τους, στην ύπαιθρο της Γαλιλαίας (περιοχή ενσωματωμένη στο Ισραήλ από το ’48 αλλά με συμπαγείς αραβικούς πληθυσμούς) σ’ αυτούς τους οικισμούς πάνω στους λόφους, με τους παιδικούς σταθμούς και τα καλοκουρεμένα γρασίδια, τους άψογα οργανωμένους, τους περιφραγμένους και φρουρούμενους΄ μεσ’ στην ησυχία του μεσημεριού, μεσ’ στα βαθιά χαράματα, ακούνε τη φωνή του μουεζίνη να υψώνεται από τα αραβικά χωριά του κάμπου και, τότε, νοιώθουν ότι αυτή η γη δεν θα τους υποταχθεί ποτέ. 

Εμείς, οι Έλληνες, αντέξαμε μια τετράχρονη Γερμανική Κατοχή. Οι Παλαιστίνιοι υπομένουν μια 60χρονη Εβραϊκή Κατοχή. Δεν φεύγουν γιατί «δεν έχουν που να πάνε και δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τις πεζούλες τους». Το ερώτημα είναι: θα άντεχαν οι Εβραίοι μία Αραβική Κατοχή ή θα έπαιρναν πάλι τους δρόμους; Η σχέση με τη γη είναι θέμα ταυτότητας. Οι Εβραίοι του Ισραήλ υποφέρουν από ρευστή ταυτότητα. Η ρευστή ταυτότητα εύκολα μπορεί να παράγει βία. 

ΕΚΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Γεωπολιτική και αδυνατότητα εβραϊκής νίκης 

Το σημερινό Ισραήλ είναι περιτριγυρισμένο από 250 εκ. Άραβες. Με 5,5 εκ. εβραϊκό πληθυσμό είναι αδύνατο να επιβάλει τη θέλησή του για μακρό χρονικό διάστημα. Τα νούμερα τελικά πάντα παίζουν το ρόλο τους. Η Αμερική το στηρίζει με 5 δισ. δολάρια το χρόνο και υπερσύγχρονο οπλισμό. Χωρίς αυτή τη στήριξη είναι αδύνατον να επιβιώσει. Η Αμερική δεν θα είναι πάντα η δύναμη που είναι τώρα. Με την άγαρμπη πολιτική της απέναντι στους Άραβες μειώνει τον χρόνο της σαν αυτοκρατορία. Οι Άραβες δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν παγκόσμια δύναμη γιατί δεν έχουν ενότητα. Θα παίξουν όμως τον ιστορικό τους ρόλο, που είναι να φθείρουν την Αμερική. Τελικά, όλοι δουλεύουν για τους Κινέζους. Σε 20 – 30 χρόνια ο κόσμος θα είναι ένας διαφορετικός κόσμος. 

Τα 60 χρόνια που το Ισραήλ καταφέρνει να επικρατεί, είναι ένα τίποτα μέσα στην ιστορία. Οι Άραβες το γνωρίζουν γιατί γνωρίζουν τον χρόνο. Οι Παλαιστίνιοι θα περιμένουν. Αρκεί να μην καμφθεί η θέλησή τους και να διατηρήσουν την ενότητά τους. Αρκεί να κρατούν το θέμα ανοιχτό και να συνεχίσουν να κάνουν πολλά παιδιά. Κρατώντας το θέμα ανοιχτό εμπλέκουν όλους τους Άραβες. Αυτοί μπορεί να απέτυχαν να τους βοηθήσουν ενεργητικά, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να τους εγκαταλείψουν ολοκληρωτικά. Οι Δυτικοί υποτιμούν την δύναμη της Αραβικής αξιοπρέπειας. 

Οι Ισραηλινοί Εβραίοι, κι αυτοί επίσης, γνωρίζουν. Ο χρόνος τρέχει εναντίον τους. Αλλά αδυνατούν να συμπεριλάβουν αυτή τη γνώση στον στρατηγικό τους σχεδιασμό. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός. Αγκιστρωμένοι στο παρόν και στη δύναμη που τους δίνει η ιστορική συγκυρία δεν τολμούν να αντιμετωπίσουν ένα μέλλον τρομακτικό γι’ αυτούς. Ο Αμερικανοεβραίος συγγραφέας Φίλιππος Ροθ, τους απευθύνθηκε από τις Αμερικάνικες ακτές, «Θα πνιγείτε στο ίδιο σας το αίμα και τότε η ανθρωπότητα δεν θα πει λέξη». Προειδοποίηση, ούτε αβάσιμη ούτε υπερβολική για όποιον γνωρίζει ιστορία. Αλλά η ισραηλινή κοινωνία, δέσμια πολλών δαιμόνων, υποφέρει από βαρείας μορφής παράλυση. Τρομοκρατημένη αρπάζεται από ένα εφήμερο ευνοϊκό παρόν, που προτιμά να το θεωρεί αιώνιο Κι εδώ έρχομαι σ’ ένα ακόμα χαρακτηριστικό της ψυχοπαθολογίας της, το οποίο θα το ονομάσω «σύνδρομο της Μασσάντα». 

ΕΒΔΟΜΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Σύνδρομο της Μασσάντα 

Το 1973 όταν το Ισραήλ αιφνιδιάστηκε από τους Άραβες και τα πράγματα τις πρώτες ημέρες έπαιρναν άσχημη τροπή, η Γκόλντα Μέϊερ στεκόταν με το δάχτυλο όρθιο πάνω από το πυρηνικό κουμπί. Σε περίπτωση μελλοντικής σαρωτικής ήττας είναι διαδεδομένη η άποψη σ’ αυτή την χώρα ότι θα ανατρέξουν στη βόμβα. Το που θα ριφθεί αυτή η βόμβα, αφού ο τόπος είναι μικρός και η καταστροφή θα πλήξει αμφότερους είναι ερώτημα ρητορικό και δεν απαντιέται με βάση τη λογική αλλά ένα σύνδρομο. Η βόμβα δεν θα ριφθεί για αυτοάμυνα αλλά για τη λύση του δράματος. 

Όπως στη Μασσάντα –που την επισκέπτονται τα σχολεία και αποτελεί άλλον ένα από τους γενεσιουργούς μύθους– θα προτιμηθεί ένα ολοκαύτωμα και τότε θα έχουν πραγματικά κυριολεκτήσει. Ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης είναι ένας επικίνδυνος Θεός, χωρίς χιούμορ και χωρίς μέτρο. Χωρίς έλεος ούτε για τα ίδια του τα παιδιά, είναι ο απόλυτος Θεός. Το Ισραήλ πατώντας πάνω στα χνάρια του απεργάζεται για τον εαυτό του την μοίρα του σκορπιού. 

***

Θέλω να πω τώρα λίγα λόγια για τους Παλαιστίνιους, σ’ αυτούς τους στυγερούς καιρούς που «και οι κούκλες των μικρών παιδιών μαυρίζουν από τρόμο».

Η Μοίρα τούς έδωσε έναν αντίπαλο που απαιτεί απ’ αυτούς να ξεπεράσουν τον εαυτό τους. Οι αντίπαλοί τους ήρθαν από την Βιέννη, την Ν. Υόρκη, την Ρωσία και τη Γερμανία. Έπαιζαν την τεχνολογία στα δάχτυλα, γνώριζαν τους συσχετισμούς των δυνάμεων στον κόσμο των ισχυρών και ήξεραν πώς να χειριστούν τις ευαισθησίες του, ενώ αυτοί ήταν βοσκοί και ο σύγχρονος κόσμος έπεσε απάνω τους στα 1948. Δεν έχουν να κάνουν με ένα στρατό, αλλά έχουν εμπλακεί σ’ ένα φυλετικό πόλεμο μ’ ένα λαό εξαιρετικά προβληματικό και περίπλοκο. 

Η «Νάκμπα», η καταστροφή του ’48, έδωσε την πρώτη ενέργεια, η «ταπεινωτική» ήττα του ’67, βάζοντάς τους όλους κάτω από κοινή ισραηλινή κατοχή τους ένωσε και τους έκανε ένα λαό. Το PLO και ο Αραφάτ ήταν η πρώτη έκφραση της γέννησης ενός έθνους. Η πρώτη και η δεύτερη Intifada είναι βήματα σ’ αυτή την μακρά πορεία προς την αξιοπρέπεια και την ταυτότητα. 

Υπολογίζω ότι μία 3η Intifada βρίσκεται ήδη σε κυοφορία και ότι σ’ αυτήν θα παίξουν σημαντικό ρόλο οι Παλαιστίνιες και ότι γι’ αυτόν τον λόγο, αυτή η τρίτη Intifada, θα παρακάμψει πολλά απ’ τα αδιέξοδα των δύο προηγούμενων. 

Οι Παλαιστίνιοι γνωρίζουν τον αντίπαλο καλύτερα απ’ ό,τι τους γνωρίζει αυτός, πράγμα φυσικό, γιατί πάντα ο αδύναμος παρατηρεί προσεκτικά τον ισχυρό, ενώ αυτός τείνει να επαναπαύεται. Η μακρόχρονη αντίσταση έρχεται μαζί με μια θαυμαστή αντοχή, καρτερία και πολύ συχνά απλές υπάρξεις δείχνουν μια βαθιά γνώση των ανθρώπινων πραγμάτων που ξαφνιάζει. Μπροστά σε κάτι τέτοιο εγώ στέκομαι πάντα συλλογισμένος. Αυτές οι απλές ψυχές έχουν σχεδόν χαθεί στη Δύση, όπου μια απίστευτη ευκολία έκανε τα πράγματα δύσκολα. Σαν λαός οι Παλαιστίνιοι έχουν μια βαθιά αίσθηση ηθικής υπεροχής απέναντι στον αντίπαλο. Έχουν, επίσης, πολιτική ωριμότητα και το πολιτικό τους κριτήριο είναι οξύ και δουλεμένο. Είναι δηλαδή ικανοί να συνδέσουν την καθημερινή τους ζωή με το μεγάλο ιστορικό πλαίσιο και να σταθούν στις αντιξοότητες με στωικότητα και αλληλεγγύη. Η ζωή τους δηλαδή είναι ενοποιημένη, αντίθετα με τον κατακερματισμό στη Δύση. Απ’ ό,τι φαίνεται, είναι φυσικό στους ανθρώπους, το πέπλο της επίφασης που καλύπτει τόσο μάτια και τόσα μυαλά να σκίζεται όταν αναγγελθεί η καταδίκη σε δυστυχία. Αν μένει, ίσως, κάτι ακόμα που πρέπει να κάνουν, είναι να καταλάβουν τα βάσανα που πέρασε ο Εβραϊκός λαός, το πιο βαθύ και το πιο δύσκολο απ’ τα καθήκοντά τους, ό,τι δηλαδή στο βάθος της καρδιάς του αποζητά πιο πολύ ο αντίπαλός τους. Όσον αφορά τους Εβραίους του Ισραήλ, αυτοί χρειάζονται απεγνωσμένα μια διαδικασία ωρίμανσης που θα γεννήσει μία πνευματική και πολιτική ηγεσία ικανή να τους οδηγήσει μέσα απ’ τους φόβους τους, όχι σε κάποια επιθυμητά γεωγραφικά αλλά σε κάποια ψυχικά σύνορα, που θα εγγυώνται την ασφάλεια. Σ’ ένα σπίτι που τόσο έχουν ανάγκη.

 
Η Ισραηλινή κοινωνία, ελεύθερη από τα «ανθρωπιστικά» οράματα και τις αυταπάτες περασμένων δεκαετιών, είναι σήμερα μια κοινωνία μπάτσων και στρατόκαυλων που δύσκολα κρύβει τον φόβο της. Είναι δε σακατεμένη ηθικά από την επιβολή μιας μακρόχρονης κατοχής. Το ισραηλινό κράτος είναι ένα κράτος – τραμπούκος. Κάνει ανοιχτά ό,τι άλλοι κάνουν κρυφά και φιλοδοξεί να γίνει κράτος – πρότυπο. Οι άνθρωποί του είναι επικίνδυνοι, γιατί θα προκαλέσουν έναν 3ο Παγκόσμιο Πόλεμο κι αν όχι – συνεχίζοντας την σημερινή πορεία τους – θα καταφέρουν να κλείσουν όλο τον κόσμο στο ζουρλομανδύα της «τρομοκρατίας». Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων καλής θέλησης παραμένουν όμηροι ανεξέλεγκτων καταστάσεων, ενώ κάποιοι ελάχιστοι που αισθάνονται και σκέφτονται με διαύγεια και μιλούν θαρρετά είναι πολύ απομονωμένοι και χρειάζονται βοήθεια. 

Ο τόπος είναι μικρός, οι εθνικές και θρησκευτικές ψηφίδες και βλέψεις είναι ριγμένες ανάκατα παντού και ύστερα από τον συστηματικό εποικισμό της Δ. Όχθης, η κατάσταση περιπλέκεται και άλλο. Οι δυο λαοί μοιάζουν σαν δύο φέτες τοστ, που μαζί με το τυρί έχουν μπει γερά στην τοστιέρα κι είναι αδύνατον να διαχωριστούνε πλέον. Επομένως, μία αλλαγή κατεύθυνσης προς τη λύση ενός δημοκρατικού και ομοσπονδιακού κράτους σε μία χώρα, είναι ό,τι απομένει, γιατί η λύση των δύο γειτονικών κρατών έχει αποτύχει. Από την παλαιστινιακή πλευρά, κάποιοι το βλέπουν σαν μια πιθανή λύση και από την άλλη πλευρά, κάποιοι το συζητούν διστακτικά. 

Αυτό το κείμενο δεν έχει σκοπό βέβαια να συμβουλεύσει κάποιους υψηλά ιστάμενους, ούτε να μάθει κάτι σ’ αυτούς που ζουν εκεί και, αν το θέλουν, γνωρίζουν. Είναι μια προσπάθεια ψυχικής χαρτογράφησης των εμπολέμων και αυτού που, κρυμμένο πίσω από τις διαπραγματεύσεις και τις συγκρούσεις, αποκτά τόσο μεγαλύτερη δύναμη όσο παραμένει άρρητο. Ας έχει σαν σκοπό να ξεκαθαρίσει μερικά πράγματα σε κάποιους από μας, που αν και παρακολουθούμε από κάποια γεωγραφική απόσταση, γνωρίζουμε ότι η Παλαιστίνη όχι μόνο δεν είναι καθόλου μακριά, αλλά είναι και ο κόμβος πολλών μυστικών. 

Β.Η.