Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου 2014

Οι ατομιστές


Οι μεγάλες ιδέες, η αλλαγή της κοινωνικής δομής, η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας, το να γνωρίσεις συντελεστικά τον εαυτό σου, το να αγαπήσεις πραγματικά, είναι δραστηριότητες και κινήσεις που απαιτούν ανθρώπους, των οποίων η ψυχοσύσταση να έχει δομηθεί σε απόσταση από την στενή ατομικιστική συμπεριφορά.

Τι είναι αυτό που κάνει μια συμπεριφορά να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της, είτε μπορεί να το συνειδητοποιήσει, είτε όχι; Ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της δράσης στο άτομο και μέσα στη κοινωνία; Κάποιος άνθρωπος οδηγείται στο να είναι ατομιστής, ή γεννιέται έτσι; 

Τι συνιστά τον ατομισμό;

Ο ατομισμός μπορεί να νοηθεί σαν η στιγμή που το άτομο αποκτά απόσταση ανάμεσα στον υπαρκτό κόσμο και τους συνανθρώπους του. Ο κόσμος και οι άνθρωποι του δεν θεωρούνται προέκταση του υποκειμένου, αλλά αυτονομημένα κομμάτια, ενίοτε εχθρικά, πάντως όχι φιλικά, κομμάτια μιας διασπασμένης πραγματικότητας, που καλεί το άτομο να την σκεφτεί με όρους χρηστικούς και προς όφελος του.

Η κατάσταση του ατομιστή μπορεί να ιδωθεί σαν μια στιγμή νεκρωμένου συναισθήματος. Ο κόσμος αποκτά σχέση με το υποκείμενο, όταν αυτό μπορεί απρόσκοπτα να τον σκέφτεται και να τον αισθάνεται ταυτόχρονα. Ο ατομιστής προτιμά να σκέφτεται, να υπολογίζει και να χρησιμοποιεί. Του είναι δύσκολο να αισθανθεί, γιατί όταν αισθάνεται τα προβλήματα, οι επιλογές αλλά και ο εαυτός του καλούνται να συμπεριλάβουν τον άλλον σαν κομμάτι του ίδιου του εαυτού του. Αυτό καθίσταται δύσκολο, όταν αντιμετωπίζεις τον απέναντι σαν ξένο από σένα.

Ο ατομιστής σκέφτεται τον χρόνο, σαν χρόνο που οφείλει να απολαύσει. Δεν τον ενδιαφέρει να κοιτάξει πίσω, αλλά ούτε και εμπρός. Εκμαιεύει από το παρελθόν και το μέλλον όλες τις όψεις εκείνες που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αισθανθεί  ο ίδιος καλύτερα. Η Παράδοση, με την μορφή της συμπυκνωμένης γνώσης του παρελθόντος, του είναι δεσμευτική και την αντιμετωπίζει με ελιτίστικη υπεροψία. Το κτίσιμο αρχών, δομών, προοπτικών, ιδεών κατάλληλων να μετασχηματίσουν την κοινωνία και τον ίδιο, αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη και με γνώμονα τα οφέλη πού αυτά μπορούν να επιφέρουν αποκλειστικά στον ίδιο.

Η ματιά του ατομιστή αποκλείει όλα εκείνα που τον καθιστούν κομμάτι ενός κόσμου με συνέχεια, είτε αυτά έχουν να κάνουν  με την προσωπική του προϊστορία, αλλά κυρίως με τους συνολικούς αγώνες που καταβάλλει ολόκληρη  η κοινωνία για να εξελιχθεί. Η ματιά του ατομιστή βλέπει τον εαυτό του και την κοινωνία μέσα από το μικροσκόπιο μιας αυτάρεσκης αυτάρκειας. Μιας αυτάρκειας που συχνά εμποδίζεται από πολέμους, αρρώστιες, θανάτους,πείνες και δυστυχίες, αγγαρείες δηλαδή που καλείται να επωμισθεί  και τον ξεστρατίζουν, τον αναγκάζουν να σχετιστεί με τον υπόλοιπο κόσμο αναγκαστικά. Αγγαρείες που του υπενθυμίζουν, ότι όλοι μαζί είμαστε σε μια τεράστια βάρκα, που ανά πάσα στιγμή  η συμπεριφορά του ενός ή των πολλών, έχει επίπτωση σε όλους. Ο ατομιστής δεν βλέπει τον εαυτό του μέσα στο κόσμο, αλλά βλέπει πολύ καλά τους τρόπους για να περάσει μέσα από τον κόσμο αλώβητος.

Η κοινωνία, εδώ και καιρό, διανύει με σταθερά βήματα την ατομικιστική της πορεία. Πράγμα που σημαίνει ότι ολοένα και περισσότερα άτομα ενστερνίζονται αυτόν τον τρόπο να υπάρχουν. Δεν είναι λοιπόν άξιο απορίας, ότι τα ποσοστά δυστυχίας συνεχώς θα αυξάνονται, η ουσιαστική γνώση για την ζωή συνεχώς θα υποχωρεί, αλλά και ότι το σύνολο των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, τελικά θα παραμένουν στάσιμα και άλυτα.

Ο ατομισμός, στίγμα της νεωτερικής εποχής, αποτελεί μια παρεκτροπή ενός ολόκληρου πολιτισμού, που μαγεύτηκε από τα επιτεύγματά του και αποκόπηκε από τις πηγές  και τα πρωταρχικά ερωτήματα της ύπαρξής του. Ο ρόλος του στη διαμόρφωση της σύγχρονης εποχής και των συνθηκών της είναι ρόλος-κλειδί. Αφορά όλους μας, γιατί όλοι είμαστε διαβρωμένοι από αυτόν και εναπόκειται στο καθένα από μας η αλχημική μετατροπή του σε ανθρωπιά και συνείδηση. 


13 σχόλια:

  1. Λυγκέα δεν διαφωνώ καθόλου αλλά....
    Οι ιδεολογίες τόσο του ατόμου όσο και της κοινότητας είναι το στίγμα της νεοτερικής εποχής.
    Κάθε δεινό βασίστηκε σε αυτή την αντίθεση σε αυτό το πάρε δώσε.


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σωτήρη,
    συμφωνώ,απλά θεωρώ ότι ο ατομισμός έχει πάρει πλήρως το πάνω χέρι, καθιστώντας την έννοια της κοινότητας , κάτι σαν ουτοπία. Σε ένα κόσμο δύναμης,απληστίας,θυμού, επιθυμίας και υπεροψίας, ο ατομισμός βρίσκει το γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί. Ό,τι αντίθετο, ξεκινά, πλέον με μειονέκτημα.
    Σαφώς ,όμως και η κοινότητα, δεν μπορεί να θέλει να κερδίζει, στηριγμένη μόνο σε δόξες του παρελθόντος. Θέλει φρεσκάρισμα για να στηθεί ξανά στο γήπεδο. Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μηπως καλύτερος όρος είναι "ιδιώτης"-"ιδιωτεία"; Γιατί η ατομικότητα δεν είναι καθαυτή κάτι κακό, πώς ,μπορεις λχ να "γνωρίσεις συντελεστικά τον εαυτό σου" άμα δεν έχεις την αίσθηση οτι είσαι ξεχωριστό άτομο, ένας άλλος από τους άλλους τριγύρω σου, με δικό σου εαυτό; Ενώ η ιδιωτεία είναι καθαυτή κκάτι το κακό, γιατί ιδιωτεύω σημαίνει οτι χτίζω φράχτες γύρω μου και κλείνομαι μέσα και μόνο αυτό το μέσα να ναι καλά με νοιάζει και στα τέτοια μου όλοι οι άλλοι, δηλ αυτό που περιγράφεις εδ΄΄ω σαν ατομισμό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Απόκληρε,
    παρ'όλο που μιλώντας επι της ουσίας (ατομισμός -ιδιωτεία) ερμηνεύονται με τον ίδιο τρόπο-περί του λόγου το αληθές μπορείς να το διαπιστώσεις στο οποιοδήποτε λεξικό,προτιμώ την λέξη ατομισμό από την ιδιωτεία.
    Η χρήση του όρου "ιδιώτης" επικριτικά, ειπώθηκε στη αρχαία Αθήνα. Αφορούσε, με την πολιτική έννοια όσους δεν συμμετείχαν στα κοινά. Εξ αυτής προκύπτει η αγγλική λέξη "idiot",ηλίθιος δηλαδή. Ο ατομιστής μπορεί να συμμετέχει ή μπορεί να μην συμμετέχει στα κοινά.Όμως ο ατομιστής ακόμα και αν συμμετέχει,η συμμετοχή του είναι απλώς με γνώμονα το ίδιον συμφέρον. Δεν μιλάμε πια με όρους αρχαίας Αθήνας, αν υποθέσουμε ότι τότε υπήρχε καλύτερη ποιότητα πολιτών,πράγμα πού δεν είναι και τόσο βέβαιο.
    Επί της ουσίας τώρα, η ατομικότητα δεν σε βοηθά να κατανοήσεις τον εαυτόν σου,αν ήταν έτσι ,δεν θα είχαμε διαβρωθεί όλοι και ο γράφων από αυτήν. Η ατομικότητα σε βοηθά να καταλάβεις λάθος το ποιός είσαι ,γιατί εξ'αρχής σε διαχωρίζει πλαστά από τους άλλους. Καταλαβαίνεις ότι είσαι άλλος,αυτό που είναι το ζητούμενο είναι να κατανοήσεις την απόλυτη σχέση πού έχεις με τους άλλους. Ο ατομισμός σαμποτάρει αυτή την σχέση,που δεν είναι σχέση μεταξύ ομοίων,αλλά σχέση ανάμεσα σε ζώντα ανθρώπινα όντα. Ανθρώπους που ακόμα και όταν μιλούν άλλη γλώσσα και έχουν άλλο χρώμα μοιράζονται την ίδια κοινότητα.
    Εγώ είμαι εσύ και εσύ είμαι εγώ,ακόμα και όταν δεν το κατανοούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με κάλυψες στα για τον όρο ιδιωτεία-ατομισμός και συμφωνώ μαζι σου οτι ο ατομισμός περιγραφει σωστοτερα αυτό που λες. Έχεις δικιο.
      Μπερδέυομαι όμως εκει που λες "εγώ είμαι συ κι εσυ είμαι εγώ". Εδώ φαίνεται να ταυτίζεις απολυτα τους ανθιρώπους μεταξυ τους, τους κάνεις όμοιος (εγώ=εσύ) ενώ πιο πριν έχεις πει ότι "η σχέση μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι σχέση μεταξύ όμοιων". Τι λες;

      Διαγραφή
  5. Ναι το χει πάρει το πάνω χέρι αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει τα "επιτεύγματα" των μεγάλων ενοτήτων του παρελθόντος.
    Λιμούς, σφαγές, στρατόπεδα συγκέντρωσηςκαι εργασίας, , προσφυγιά και ξερίζωμα, μιας και από το Λεοπόλδο του τέλους του 19ου μέχρι τον βορειοκορεάτη θεόμουρλο του σήμερα ο κοινοτισμός και οι διάφορες μορφές του, είναι αυτός που, με ατομικιστικό πνεύμα, ποδοπατά οτι βρει στο πέρασμά του!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Επειδή έγινε αναφορά στη νεοτερικότητα, να πω ότι η νεοτερικότητα "συνθέτει" το άτομο με τη συλλογικότητα κάτω από την μεγάλη ενότητα Έθνος-κράτος, όπου ο καθένας μετέχει σαν ιδιώτης-άτομο κι όπου κυριαρχεί η εμπορευματική-χρηματική ανταλλαγή.
      Αυτή η σύνθεση δεν έχει σχέση με ό,τι έχει υπάρξει στις προνεοτερικές κοινωνίες σαν κοινότητα, που δεν ήταν σύνθεση τέτοιας λογής στοιχείων.

      Διαγραφή
  6. Απόκληρε,
    ελπίζω να κατανοείς την δυσκολία να σου επεξηγήσω πλήρως την θέση μου,σε τόσο περιορισμένο χώρο. Πα'όλα αυτά θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος.
    Το "εγώ είμαι εσύ και εσύ είμαι εγώ" δεν σημαίνει ομοιότητα,γιατί ούτως ή άλλως δεν υπάρχει απόλυτη ομοιότητα πουθενά στη πραγματικότητα και στη φύση. Ακόμα και δύο πορτοκάλια από το ίδιο δένδρο δεν είναι απολύτως όμοια.Πιθανά να διαφέρουν στη γεύση ,στο σχήμα,αυτό δεν παύει να τα καθιστά πορτοκάλια από το ίδιο δένδρο.
    Με τον ίδιο τρόπο, νομίζω, ότι είμαστε και εμείς,διαφέρουμε αλλά συγχρόνως, όταν πονάμε ή όταν χαιρόμαστε, όταν χαμογελάμε ή όταν ερωτευόμαστε, μπορούμε να επικοινωνήσουμε αυτό πού αισθανόμαστε ,έχοντας επίγνωση, ότι ο απέναντι κατανοεί για ποιό πράγμα μιλάμε . Το κακό με τον ατομισμό, είναι ,ότι καθιστά όλη αυτή την σχέση,πού εν τέλει είναι η ουσία μας σαν ανθρώπινα όντα ,ανέφικτη.
    Την κάνει να φαίνεται βλακώδης.Γιατί;
    Επειδή όταν απλώς σκεφτόμαστε και δεν αισθανόμαστε,όλα γίνονται ένα συμφεροντολογικό πάρε -δώσε. Αυτό που μα καθιστά ανθρώπους όμως δεν είναι ότι σκεφτόμαστε απλώς και φτιάχνουμε εργαλεία. Είναι ότι επίσης μπορούμε να αισθανθούμε ο ένας τον άλλον με τρόπο συντελεστικό ,που σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει να θυσιάσουμε ακόμα και την ζωή μας για να σωθεί κάποιος άλλος.
    Με αυτό τον τρόπο λοιπόν θεωρώ, ότι το"εγώ είμαι εσύ και εσύ είμαι εγώ" αντιπροσωπεύει την στιγμή που το άτομο γνωρίζει την ατομικότητα του αλλά μπορεί και να την καταργήσει,μπαίνοντας στη θέση του άλλου, συν-αισθανόμενος, αυτή την βαθιά σύνδεση, που τον συνέχει με τον απέναντι.

    Σωτήρη,
    ας μην γελιόμαστε,η κοινότητα δεν έχει ποτέ πραγματωθεί. Έχουμε πάρει μυρωδιές περί αυτής σε κάποιες στιγμές στη ζωή μας ,αν και εφ'όσον είμαστε τυχεροί. Οπότε,δεν αναπολώ ένα χαμένο παράδεισο,αλλά τα ελάχιστα στοιχεία της ενότητας που χάνονται μέσα στη ισοπέδωση της σύγχρονης εποχής. 'Αλλωστε, το είπα, η ιδέα της κοινότητας χρειάζεται αναμόρφωση και φρεσκάρισμα.
    Με αυτή την έννοια περισσότερο τείνω να συμφωνήσω με την περιγραφή του ΒΛΑΣΗ Φ. Δεν νομίζω ότι οι συνθήκες είναι ίδιες. Ζούμε σε μια μαύρη εποχή, όπου η ιδέα του ατόμου ταυτίζεται πλήρως με τον βασικό νόμο των εμπόρων "Στη αγορά πρέπει να φάς τον άλλον για να μην σε φάει".
    Αυτά,ελπίζω να μην σας ζάλισα. Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τ' ότι όλοι νιώθουμε το ίδιο αν πχ φάμε μια μπουνιά, δε σημαίνει ότι μπορούμε απ' αυτό και μ'ονο -δηλαδή απ' το αίσθημα- να μη χωριζόμαστε μεταξύ μας γιατί πολύ απλά τη μπουνιά μπορεί να μας την έριξε ένας άλλος άνθρωπος, οπότε πώς να μη χωριστούμε μαζί του; Και τ' ότι όλοι αισθανόμαστε τα ίδια πράγματα όταν είμαστε ερωτευμένοι, δε σημαίνει πως αυτό μοναχά -το συναίσθημα- αρκεί για να νιώσουμε "εσύ είμαι εσύ κι εσύ είσαι εγώ" γιατί μπορεί να είμαι ερωτευμένος με μια κοπέλα που προτίμησε εσένα αντί για μένα, οπότε πώς να σε νιώθω ένα μ' 'εμένα; Θα πεις πως πρέπει να μη παγιδευτώ στο αίσθημα και το συναίσθημα της στιγμής αλλά να σκεφτώ πως ναι μεν εγώ έφαγα τώρα τη μπουνιά και πονάω αλλά αύριο μπορεί να τη φάει εκείνος που μου την έδωσε, οπότε θα πονάει κι αυτός, και άρα "κοινός ο πόνος". Και να σκεφτώ πως ναι μεν σήμερα πονάω που είμαι ερωτευμένος με κάποιαν που δεν με αγαπάει, αλλά αύριο μπορεί αυτό να συμβεί και σε κείνη, οπότε πάλι "κοινός ο πόνος" άρα άμα το καλοσκεφτώ "κοινή κι η χαρά". ΟΜΩΣ αν πρέπει να ξεπεράσω το αίσθημα και το συναίσθημα όπως προκύπτουν και να ΣΚΕΦΤΩ το κοινό με τον άλλον, τότε είναι λάθος να λες ότι το αίσθημα και το συναίσθημα μας ενώνουν ενώ η σκέψη μας χωρίζει. Ίσα-ίσα συμβαίνει το αντίθετο! Τα αισθήματα και τα συναισθήματα μπορούν να μας χωρίζουν, αλλά αυτό το χωρισμό μπορούμε να τον ξεπεράσουμε μόνο άμα ΣΚΕΦΤΟΥΜΕ πάνω σε αυτό, άμα ΣΚΕΦΤΟΥΜΕ ότι αυτό που νιώθω σήμερα και με χωρίζει απ' τον άλλο αύριο μπορεί να το νιώθει κι αυτός άρα έχουμε κοινό έδαφος, όπως λες. Λάθος;

      Διαγραφή
    2. Απόκληρε, ίσως βοηθήσει αυτό: ο Λυγκέας είπε "να συναισθανθείς τον άλλον". Αυτό δεν είναι, νομίζω, ούτε καθαρά σκέψη, ούτε καθαρά αίσθημα-συναίσθημα. Αλήθεια, πώς συναισθάνεται κανείς τον άλλον; Τι είναι αυτή η ενσυναίσθηση;

      Διαγραφή
  7. Απόκληρε,

    δεν είπα ποτέ ότι δεν πρέπει να σκεφτόμαστε και μόνο να αισθανόμαστε. Η σκέψη είναι απαραίτητη όπως είναι και η καρδιά. Αυτό που εννοώ είναι, ότι όταν η σκέψη εμποτίζεται στη καρδιά και αντίστροφα τα όρια μεταξύ των ανθρώπων τείνουν να μειώνονται και ο άλλος δεν είναι πλέον ξένος. Άρα δεν έχεις λάθος η σκέψη είναι απαραίτητη όταν γνωρίζει τα όρια της ,όπως το ίδιο ισχύει και για την απέναντι πλευρά του αισθήματος.

    Hollow Sky,
    Ωραία η σφήνα σου! Πως συναισθάνεται κανείς τον άλλον; Τι είναι αυτή η εν-συναίσθηση;
    Νομίζω ότι όταν η αποξένωση παύει μεταξύ των ανθρώπων και αποκαθίσταται Σχέση-επικοινωνία,τότε ξεμυτίζει δειλά -δειλά και η αγάπη για τον άλλον. Θα μου πείτε ότι δεν είναι δυνατόν να αγαπάς δισεκατομμύρια ανθρώπων . Σωστά. Δεν γίνεται. Κάπου θα γίνει η στραβή .Ο Απόκληρος έχει δίκιο. Σημασία λοιπόν έχει από που ξεκινάς και που οδηγείσαι. Στο Ατομισμό ξεκινάς από αποξένωση και οδηγείσαι σε βαθιά αποξένωση και στον πόλεμο. Στο αντίθετο δρόμο η αποκατάσταση της σχέσης σου με τους άλλους σε οδηγεί να συναισθάνεσαι όλοένα και περισσότερο.
    Τέλος πάντων, η εν-συναίσθηση ,για μένα, είναι η ολοένα διευρυνόμενη αγάπη και το ενδιαφέρον για τους άλλους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κατατοπιστικό
    http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=245943

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμε,
    σε ευχαριστούμε για την παραπομπή. Ενδιαφέρον άρθρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΠΡΟΣ ΥΠΟΓΕΙΟ (με προσοχή να μη χτυπήσετε το κεφάλι σας!)

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...