Σοφία και Προκατάληψη

Αλέξανδρος Κοζέβ
(1902-1968)

Ο κίνδυνος που διατρέχουν οι κάτοικοι των διαφόρων «κήπων», «ακαδημιών», «Λυκείων» και «Πολιτειών των Γραμμάτων» είναι από ό,τι ονομάζουμε «το πνεύμα του κλειστού κύκλου». Βέβαια ο κλειστός κύκλος, όντας μια κοινωνία, αποκλείει την τρέλα, η οποία από την φύση της είναι ακοινώνητη. Όμως αντί να αποκλείει τις προκαταλήψεις, αντίθετα τείνει να τις καλλιεργεί, διαιωνίζοντάς τες: μπορεί εύκολα να φτάσει στο σημείο να δέχεται στους κόλπους του «κλειστού κύκλου» μόνον όσους αποδέχονται τις προκαταλήψεις για τις οποίες πιστεύει ότι μπορεί να επαίρεται.

Οι κάτοικοι του «κλειστού κύκλου», απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο και αμέτοχοι στη δημόσια ζωή κατά την ιστορική της εξέλιξη, αναγκαστικά αργά ή γρήγορα θα «ξεπεραστούν από τα γεγονότα». Έτσι, ακόμα κι ό,τι ήταν «αληθινό» σε μια δεδομένη εποχή μπορεί να γίνει «ψεύτικο» αργότερα, να μεταμορφωθεί σε «προκατάληψη», και ο «κλειστός κύκλος» θα είναι ο μόνος που δεν θα το αντιληφθεί.

Συνεπώς όποιος φιλόσοφος αρνείται τις προκαταλήψεις, θα όφειλε να προσπαθήσει να ζει μάλλον στον ανοιχτό κόσμο (στην «αγορά», στο «δρόμο», όπως ο Σωκράτης) παρά μέσα σ’ ένα «κλειστό κύκλο», όποιος κι αν είναι αυτός, «δημοκρατικός» ή «αριστοκρατικός».

Αλέξανδρος Κοζέβ, «Τυραννία και Σοφία», 

απάντηση στον Λέο Στράους

κατά τη συζήτηση γύρω από το Ιέρων ή Τυραννικός του Ξενοφώντα.