Κοιτώντας την ανθρώπινη ιστορία από την καταγεγραμμένη απαρχή της έως τα σήμερα, αποκτάς την εντύπωση ότι παρακολουθείς την ιστορία μιας φυλής ευφυών τεράτων. Το αίμα, η φρίκη, οι πόλεμοι, οι σφαγές, η αδικία, το μίσος, συμβαδίζουν αρμονικά με μια σταδιακή εντυπωσιακή ανάπτυξη στα μέσα και στους τρόπους, την οποία οι κοινωνίες με το δικό τους στίγμα χάραξαν την εξέλιξη αυτού του πλανήτη. Υπό αυτό το πρίσμα, η σημερινή κρίση της κοινωνίας δεν αποτελεί σοβαρό μέγεθος μέσα στη παγκόσμια ιστορία μπροστά, φερ’ ειπείν, στους νεκρούς πού θρήνησε η ανθρωπότητα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ή στους νεκρούς που έχει θρηνήσει η Αφρική από ασιτία και έλλειψη νερού. Σήμερα, στη κυριολεξία ζούμε μια παρωνυχίδα της καταγεγραμμένης φρίκης, παρ’ όλο που υπάρχουν άνθρωποι πού πεθαίνουν από το κρύο ή ασιτία καθώς, στον 21ο αιώνα, είναι άστεγοι.
Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι και κοινωνίες που έχουν περάσει πάρα πολύ καλά ενόσω ζούσαν, αν και κρίνοντας από το παρόν του καθενός μας, η ζωή ποτέ δεν είναι ιδιαζόντως γενναιόδωρη στους ανθρώπους. Ή για να το θέσουμε πιο καλά, ποτέ οι κοινωνίες δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν για τα μέλη τους το ζην αξιοπρεπώς σε μια μεγάλη διάρκεια. Ίσως μάλιστα τα τελευταία 60 χρόνια να έχει υπάρξει μια κοινωνική σταθερότητα, τουλάχιστον στο ανεπτυγμένο υλικά τμήμα του πλανήτη, αρκετά πρωτόγνωρη.
Είναι αλήθεια ότι μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, οι κοινωνίες του Δυτικού κόσμου απόλαυσαν μια κοινωνική ειρήνη, μια μέσες-άκρες κοινωνική ευημερία, μια κοινωνική ασφάλεια και σταθερότητα. Όλα αυτά βέβαια έγιναν γιατί η Δύση έγδυνε με όποιο τρόπο μπορούσε το υπόλοιπο τμήμα του πλανήτη και φρόντισε να μεταφέρει την φρίκη σε εκείνο το τμήμα του κόσμου. Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι πέρασαν καλά τα τελευταία χρόνια και άρχισαν ξανά να ονειρεύονται ότι οι κοινωνίες θα μπορούσαν να περάσουν ακόμα καλύτερα. Λίγες δεκαετίες οικονομικής ανάπτυξης ήταν αρκετές να μας κάνουν να ξεχάσουμε, ότι ο πολιτισμός μας διαχρονικά έκτισε το όραμα της ανάπτυξης του επάνω στη φενάκη της φονικής λαίλαπας, στη δύναμη του ισχυρότερου, στα οράματα ανθρώπων που σε μια άλλη κοινωνία θα θεωρούντο τρελοί για δέσιμο. Ξεχάσαμε ότι ποτέ η ανθρώπινη φυλή δεν επεδίωξε μια κοινωνία ανθρώπων, πού η ανθρώπινη ζωή θα έπρεπε να ήταν ιερή και το να ζουν όλοι αξιοπρεπώς θα έπρεπε να ήταν το κύριο μέλημα της κοινωνίας. Ξεχάσαμε ότι καταστρέψαμε αυτό τον πλανήτη που αντικειμενικά είναι το σπίτι μας, ότι ρημάξαμε τον πλούτο του, καταστρέψαμε την φυσική του ύπαρξη και τώρα σκεφτόμαστε να πάμε και στο διάστημα για να συνεχίσουμε το «ευαγές» έργο μας. Ξεχάσαμε αυτά και άλλα πολλά, αλλά δυστυχώς φαίνεται ότι η λήθη είναι το πάθος μας. Είναι ο τρόπος μας για να αισθανόμαστε ότι συνεχώς ξεκινάμε από την αρχή. Σαν να μην έχουμε μνήμη της ιστορίας. Σαν όλα να είναι καινούργια. Σαν να μην υπάρχει πορεία που φυσιολογικά έχει τα αποτελέσματα της.
Βρισκόμαστε μέσα στο τρένο της νύχτας της ανθρώπινης ψυχής που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα στη διαρκή ανάπτυξη, η οποία, για να επιτευχθεί, πρέπει να θυσιάσει στο διάβα της τα πάντα και κυρίως ανθρώπινες ζωές. Δεν αμφισβητώ ότι και η ανάπτυξη έχει τα οφέλη της. Καλό και το ψυγείο και ο ουρανοξύστης και το διαστημόπλοιο. Καλό είναι να πατάς το κουμπί και να έχεις ρεύμα πού φωτίζει το δωμάτιο πού έχεις τον υπολογιστή σου και γράφεις. Καλό όμως επίσης είναι μια στιγμή να σταθμίσεις το τίμημα πού έχουν όλα αυτά.
Αν το τίμημα αυτό είναι σε βάρος της ζωής, της δικής σου και των υπολοίπων, τότε επίσης καλό θα ήταν να βγεις από την λήθη και να σκεφτείς ότι σε αυτόν τον κόσμο τίποτα δεν μπορεί να είναι ανώτερο από την ίδια την ζωή και τον τρόπο που την ζούμε. Πιθανόν να μην υπάρξουμε ποτέ ξανά, άρα κάθε στιγμή που δεν την ζούμε όσο καλύτερα μπορούμε, είναι μια στιγμή που μας φέρνει όλο και πιο κοντά σε ένα τέλος που το συμπέρασμα του δεν θα είναι διόλου ευχάριστο. Αυτός ο κόσμος θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά από μας, πιθανόν με τα ίδια προβλήματα και δεδομένα. Εμείς δεν θα είμαστε εδώ. Άρα η ικανοποίηση μας ενόσω ζούμε οφείλει να είναι συντελεστική.
Η οικονομική κρίση που βιώνουμε τις μέρες μας είναι άμεση συνέπεια του α-λόγου, που έχει καβαλικεύσει η ανθρωπότητα. Συμφέρον αυτό το άλογο να συνεχίσει να τρέχει με τον ίδιο τρόπο, έχουν όσοι ξέχασαν την ανθρώπινη διάσταση τους και έχουν γίνει όντα πού υποστηρίζουν μια κοινωνία ανάπτυξης δίχως ανθρώπινη διάσταση. Άλλωστε, τελικά έχουν δίκιο: αυτό το ά-λογο τρένο μόνο αυτήν την κατάληξη μπορεί να έχει. Για τους υπόλοιπους από μας πού δεν θέλουμε αυτήν την οπτική, δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα από το να κατέβουμε από το τρένο και να επιδιώξουμε μια κοινωνία ανθρώπων.
Κύριε Λυγκέα, αν είναι αλήθεια αυτό που λέτε, ότι δηλαδή
ΑπάντησηΔιαγραφήποτέ η ανθρώπινη φυλή δεν επεδίωξε μια κοινωνία ανθρώπων, πού η ανθρώπινη ζωή θα έπρεπε να ήταν ιερή και το να ζουν όλοι αξιοπρεπώς θα έπρεπε να ήταν το κύριο μέλημα της κοινωνίας
τότε μήπως ονειροβατούμε αν πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να γίνει τώρα, ή κάποτε το μέλλον;
Αυτή η φράση σας με σπρώχνει σε πολύ βαθιά απαισιοδοξία και σε μια αίσθηση ματαιότητας. Και για να πω την "αμαρτία" μου, συχνά τα κείμενά σας, αν και βαθυστόχαστα, αναδύουν μια τέτοια απαισιοδοξία και ματαιότητα, μια κάποια σκοτεινιά θα έλεγα... Ίσως και να έχω λάθος, αλλά αυτό αισθάνομαι η δόλια όταν σαν διαβάζω, σαν τελική "γεύση" που μου μένει.
Μήπως όμως θα ήταν σωστότερο να πούμε ότι η ανθρώπινη φυλή πάντοτε επιδίωξε (κι όχι "ποτέ δεν επιδίωξε") μια τέτοια κοινωνία κι αν δεν το πέτυχε ποτέ, ωστόσο κατάφερε μέχρι ένα σημείο να φτιάξει κάποιες "οάσεις" ανθρωπιάς μέσα στις κοινωνίες της;
Το σκέφτομαι αυτό, γιατί πιστεύω (θέλω να πιστεύω) πως ανταποκρίνεται περισσότερο στην αλήθεια από το "ποτέ δεν επιδίωξε". Και πιο πολύ το σκέφτομαι γιατί με κάνει αισιόδοξη αλλά και την ίδια στιγμή μετρημένη. Αν ίσως δεν μπορούμε να φτιάξουμε μια τέλεια κοινωνία, όμως σίγουρα μπορούμε να φτιάξουμε "οάσεις" ανθρωπιάς μέσα της. Μικρές ή και πιο μεγάλες.
Παρολαυτά πρέπει να ειπωθεί ότι η ανάπτυξη, που καταγγέλλετε, έγινε στο όνομα ακριβώς του ανθρώπου και της ζωής: όχι μόνο για να διευκολύνει αλλά και για να προστατέψει την ανθρώπινη ζωή από κινδύνους όπως λχ οι πλημμύρες, οι σεισμοί, οι καταιγίδες, τα άγρια ζώα, η πείνα. Οι άνθρωποι, βλέπετε, έχουν το "κακό" να πολλαπλασιάζονται κι έτσι εκεί που ένα χωράφι ήταν για να θρέψει 3 με 4 στόματα, με τους γάμους και τα γεννητούρια μέσα σε δυο δεκαετίες έπρεπε να θρέψει 10 και βάλε. Το έχω ζήσει από κοντά. Για να γίνει αυτό, χρειάστηκε να "εξορθολογιστεί" και να "εντατικοποιηθεί" η παραγωγή. Ώστε εκεί που το ίδιο χωράφι έβγαζε 100 στάρι, να μπορεί να βγάζει 600. Σκεφτόμενοι δηλαδή την ανθρώπινη ζωή, οι άνθρωποι μπήκαν στο δρόμο της ανάπτυξης! Όχι "κακόβουλα", όπως βγαίνει από το άρθρο σας. Δείτε κι αυτό: Πόσο παραπάνω μπορεί να βγάλει ένα χωράφι; Έχει ένα όριο, όσο κι αν "εντατικοποιήσεις" την παραγωγή. Οπότε χρειάζεται να μεγαλώσεις το χωράφι, για να θρέψεις τα στόματα που προσθέτει ο πολλαπλασιασμός της ανθρώπινης φυλής. Κι εκεί μπαίνεις σε μάχη με το γείτονα. Αλλά και πάλι, η σκέψη είναι: να πεινάσουν τα δικά μου παιδιά ή του γείτονα; Πόσοι μπορούν να επιλέξουν το πρώτο; Ένας στους 10.000; Θα μου πειτε, γιατί να μη γίνει μοιρασιά, ή από κοινού καλλιέργεια με το γείτονα. Σωστά. Κι αυτό έχει γίνει! Αλλά οι γειτονιές έχουν κάποια όρια, μετά από τα οποία το διπλανό χωράφι δεν είναι ενός γείτονα αλλά ενός ξένου. Που μιλάει άλλη γλώσσα, προσκυνάει άλλους θεούς κι άλλες ιδέες. Τότε; Κι αν αυτός σού επιτεθεί για να μην πεινάσουν τα δικά του παιδιά; Θέλω λοιπόν να πω πως είναι απλό να λες πως η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή, αλλά στην πράξη το δράμα σε τελική ανάλυση παίζεται με τον όρο "η ζωή σου ή η ζωή μου". Ποιος θα προτιμήσει να πεθάνει για να ζήσει ο ξένος;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό Λυγκέα προς Ξένη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΛυπάμαι πού σου προκαλώ απαισιοδοξία με όσα γράφω. Παραδέχομαι ότι πρέπει να πιεστώ για να αισιοδοξήσω.Συμφωνώ όμως μαζί σου ,ότι όντως γίνονται απόπειρες για κάτι το καλύτερο και πραγματικά αυτές οι οάσεις πού λες, μας δίνουν και την δύναμη να συνεχίσουμε να παλεύουμε και με κάποιο τρόπο μας ανανεώνουν την ελπίδα μας ,ότι δεν είναι όλα απέλπιδα.Απλώς επίτρεψε μου να παρατηρήσω ότι η "όαση" δεν είναι κοινωνία και αν όλη η υπόλοιπη κοινωνία νοσεί κάποια στιγμή θα τις πνίξει και τις οάσεις γιατί δεν θα μπορέσει να τις ανεχτεί. Πράγμα που φαντάζομαι, ξέρεις,ότι ήδη έχει συμβεί επανειλημμένες φορές
Ευχαριστώ για το σχόλιο
Λυγκέας προς Σκεπτικιστή:
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχεις δίκιο ότι όλη η ανάπτυξη γίνεται στο όνομα του ανθρώπου,αλλά αυτή είναι η μεγαλύτερη απάτη, κατά την γνώμη μου ,πού προωθείται από το ιερατείο των εξουσιαστών . Ένα ελάχιστο μέρος της αφορά τους ανθρώπους σαν σύνολο και σαν κοινωνία Επί της ουσίας ,είναι τρόπος και πολύ έξυπνος μάλιστα για να ελέγξεις την δραστηριότητα των ανθρώπων και να ελέγξεις και τους ίδιους . Πάρε σαν παράδειγμα όσα συμβαίνουν σήμερα και τα όσα ισχυρίζονται. Υπάρχει περίπτωση αυτή η ανάπτυξη πού ευαγγελίζονται να έχει το οποιοδήποτε όφελος για σένα και για μένα ; Προσωπικά δεν το πιστεύω καθόλου. Αλλά ακόμα και λάθος να κάνω είναι δυνατόν στο όνομα της ανάπτυξης να θυσιάζεις ένα μέρος του πληθυσμού σου; Εμένα αυτό μου φαίνεται ηθικά απάνθρωπο και λογικά ότι κινείς μια διαδικασία πού αργά ή γρήγορα θα εκτροχιάσει τα πάντα.
Θα ήθελα να απαντήσω και στο τελικό σου ερώτημα. Το δίλημμα ο θάνατος σου η ζωή μου υφίσταται και είναι θεμελιώδες. Πρέπει όμως να παραδεχτείς ότι εξίσου θεμελιώδης για την ψυχική μας υγεία είναι και απάντηση του. Ότι και να διαλέξεις σε καθορίζει και επίσης καθορίζει και το ήθος της κοινωνίας πού ζεις. Πιθανόν δεν μπορούμε να αλλάξουμε αυτόν το κόσμο,τουλάχιστον όμως μπορούμε να μην γίνουμε ίδιοι με αυτόν . Νομίζω ότι κάθε φορά πού μας μπαίνει το δίλημμα,γιατί σίγουρα θα μας ξαναμπεί και πολύ σύντομα,η απάντηση μας είναι καθοριστική.
Ευχαριστώ
Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με το άρθρο σας κ. Λυγκέα. Μάλιστα, να συμφωνήσω από άκρου εις άκρον! Πέρα ώς πέρα, που λέμε! Αυτά που βιώνουμε είναι αποτέλεσμα ενός "μηχανισμού", ο οποίος πηγαίνει από μόνος του χωρίς να μετράει ανθρώπινες ψυχές κι ανθρώπινες ζωές, και όσο κι αν μας θλίβει ή μας σκοτεινιάζει - ω Ξένη, προς υμάς αυτό! -, αυτό οφείλουμε να το συνειδητοποιήσουμε με τη δέουσα νηφαλιότητα. Καυχόμεθα πως είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι με βούληση, κι όμως δεν είμαστε παρά δούλοι του "μηχανισμού" αυτού, που περιγράφετε κ. Λυγκέα. Λυπηρό. Όμως αληθινό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΛυγκέας προς Χρυσόμαλλο Τέρας:
ΔιαγραφήΗ συμφωνία εν τέλει είναι ενθαρρυντική. Μας δίνει την ελπίδα ,ότι ίσως κάποτε βάλουμε τέλος σε αυτό το τρένο της τρέλας,πού προσπαθούν να μας πείσουν,ότι είναι η πραγμάτωση του ανθρώπου.
Ευχαριστώ.