Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Δόγμα, Προσηλυτισμοί, Προσαρτήσεις και Βουβές Απώλειες



Οι Ιρλανδοί έχασαν τη γλώσσα τους. Εμείς χάσαμε τη θρησκεία μας. Αυτή που βγήκε από τον τόπο μας. Άλλοι λαοί έχασαν τα πάντα- όπως οι Βορειοαμερικάνοι  και οι Αυστραλοί γηγενείς και κατέληξαν αλκοολικοί. Οι Εβραίοι έχασαν τη γη τους και για δεκαετίες τώρα προσπαθούν να ανασυστήσουν έδαφος. Σε κάθε περίπτωση μια αναπηρία. Απόδειξη η σημερινή Ελλάδα που με μια θρησκεία σχεδιασμένη για να στηρίζει μια Αυτοκρατορία και ένα πολιτικό σύστημα ξένο (κοινοβουλευτισμός, κομματοκρατία, συγκεντρωτικό Κράτος) βαδίζει με πατερίτσες και σε κάθε βήμα της σκοντάφτει.
    Ηττημένη εδώ και αιώνες, αναγκάστηκε να εισάγει και να υιοθετήσει μια θρησκεία από αλλού που όσο κι αν "την έφερε στα μέτρα της"  δεν παύει να είναι μια θρησκεία που ξεπήδησε απ’ την έρημο κι έγινε παγκόσμια στο βαθμό που έγινε αυτοκρατορική.
    Κοιτάξτε το εσωτερικό μιας εκκλησίας, τα χρυσοποίκιλτα τέμπλα το θρόνο του δεσπότη (ή μήπως του αυτοκράτορα?) και τα άμφια και τις ράβδους των επισκόπων! Τίποτα το δημοκρατικό, τα πάντα παραπέμπουν στην αυτοκρατορία. Κι όλα αυτά στο όνομα ενός λαού που έχει χούι τη δημοκρατία και ένας τέτοιος κορσές τον οδήγησε στη στρέβλωση. Και πρέπει να φτάσει κανείς σε μακρινό ξωκκλήσι ώστε  μες το ανθρώπινο μέγεθος και την απλότητα να νοιώσει την κατάνυξη!
    Κι έγινε ο Έλληνας ρωμιός και βαυκαλίστηκε με ελληνορωμαϊκούς πολιτισμούς. Λες και ήταν ξεβράκωτος Φράγκος! Αλλά άλλο Ρώμη κι άλλο Ελλάδα. Κι αυτό που τις συνδέει είναι μια κατάκτηση. Κι αυτό που τις χωρίζει? Η αντίληψη για τον κόσμο! Οι  Έλληνες ποτέ δεν ξεπέρασαν το ανθρώπινο μέγεθος. Κοιτάξτε την ελληνική προτομή και κοιτάξτε τις κεφάλες που έφτιαχναν οι Ρωμαίοι! Και κεφάλες ναι είχανε πολλές, δημοκρατία δεν είχανε! Κι ας σταματήσουμε να χρυσώνουμε το χάπι, ότι κατακτήσαμε δια του πνεύματος αυτούς που μας κατέκτησαν με τα όπλα. Διοίκηση ασκούσε η Ρώμη, διοίκηση και κολακεία. Πάνω απ’ όλα το Imperium. Οι Ρωμαίοι ήταν κυβερνήτες λαών!
    Η Ρώμη στη παρακμή της κατάλαβε το απλούστερο: μια αυτοκρατορία δεν μπορεί να θρησκεύεται όπως μερικές δεκάδες δημοκρατικές πόλεις. Ένα κράτος παγκόσμιο, ένα κέντρο, ένας μονάρχης χρειάζονται ένα και μοναδικό Θεό που ενοποιεί αυτό που είναι πραγματικό και στη σφαίρα της φαντασίας. Ένα το κράτος, ένας ο Καίσαρας, ένας ο Θεός. Είχε έρθει η στιγμή του Παύλου!
    Εβραίος αυτός αλλά Ρωμαίος πολίτης εκτός από δεινός πολιτικός υπήρξε και μεγάλος συγγραφέας. Τι θα ήτανε ο χριστιανισμός χωρίς τον Παύλο? Ίσως μια από τις εκατοντάδες εβραϊκές αιρέσεις. Αυτός μοντάρισε μια διδασκαλία σε μια συνεκτική θρησκεία.  Επομένως δικαιούμαστε να μιλάμε για Παυλισμό. Και η διδαχή που έδινε αξία σε κάθε άνθρωπο εναγκαλίστηκε με μια εξουσία σε κρίση που ήταν σε αναζήτηση μιας νέας ιδεολογίας.
    Και σήκωσε ο Κωνσταντίνος την πρωτεύουσά του και την έφερε στα ανατολικά. Κι έκαναν την Νέα Ρώμη. Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Που τώρα όμως χρειαζόταν να είναι χριστιανική- Imperium με τα όλα του κι αυτό! Ιππόδρομο είχε, Αγορά δεν είχε! Νόγαγε όμως ο Κωνσταντίνος από πολιτική. Είχε μελετήσει και τον μεγάλο Φλωρεντίνο: αν θέλεις να κρατήσεις μια χώρα με ανώτερο πολιτισμό απ’ τον δικό σου ή ολοσχερώς να την καταστρέψεις πρέπει ή να μεταφέρεις την πρωτεύουσά σου εκεί πέρα, έλεγε ο Μακιαβέλης. Εδώ ήτανε τα κέντρα, εδώ θα γινόταν το παιχνίδι εφεξής. Ή ίσως και αντίστροφα  μπορεί να γίνανε τα πράγματα: τον πολιτικό να μελέτησε ο Μακιαβέλι για να γράψει θεωρία.
    Και το Βυζάντιο, άξιος διάδοχος της Ρώμης,  άσκησε πολιτική που πρέπει να διδάσκεται. Επιλεκτική αφομοίωση λέγεται και μεταστροφή. Και φυτεύτηκε σε κάθε τόπο της προγενέστερης λατρείας μια χριστιανική εκκλησία. Και οι μέντορες της νέας πίστης, σπουδασμένοι στην Αθήνα, στράφηκαν ενάντια στην ουσία αυτού που διδάχτηκαν. Ό,τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμο το αφομοιώνουμε μεταγλωττίζοντάς το. Τα υπόλοιπα τα ξεθεμελιώνουμε. Αντιστάθηκαν εδώ, αλλά οι ανατολικές επαρχίες μαθημένες στον δεσποτισμό, προσχωρούσαν στη νέα θρησκεία κατά μάζες. Η ελληνιστική εποχή τους είχε μάθει ελληνικά αλλά όχι και δημοκρατία. Επαρχία η Ελλάδα έμπαζε μέσα από την αυτοκρατορία από παντού. Αλλά,  όσο να πεις, είχανε μείνει κάποια συνήθεια. Έτσι τον Αλάριχο και τους Γότθους που έφτασαν ως την Πελοπόνησο τους ακολουθούσαν οι ξετρελλαμένοι παρατρεχάμενοι. Το 70% του Αρχαίου κόσμου έγινε ερείπια. Οι φιλοσοφικές σχολές έπρεπε κι αυτές να κλείσουν. Αν και παρακμασμένες ξυπνούσαν φόβο. Ας αφήσουμε λοιπόν τους Ταλιμπάν στο έργο τους κι αυτοί για την επιβολή ενός Δόγματος γκρεμίζουν. Είχε ήδη πάρει ο Έλληνας τον δρόμο του, νικημένος, στα γόνατα πεσμένος και επαρχιώτης έγινε προσήλυτος. Αυτός που σωστά ονομαζότανε Εθνικός σιγά-σιγά γινότανε ρωμιός, πράγμα που σημαίνει ότι η μεταμόρφωση είχε συντελεσθεί. Η λήθη μπορούσε να επέλθει.
    Η Εθνική θρησκεία όμως έπρεπε να διασυρθεί. Όσοι απέμειναν σε κάποιες παρυφές και δυσπρόσιτα μέρη ονομάστηκαν παγάνοι. Ειδωλολατρεία, που τα πιστεύω της ήταν παραμύθια για παιδιά. Και απεκρύβει ότι η Ορθοδοξία στήθηκε πάνω στην αρχαία θρησκεία και εγκολπώθηκε τελετουργίες, μορφές, τυπικά και παραδόσεις αφού όλα αυτά της λείπανε. Κι ότι για όσο τη φοβόταν την έπαιρνε πολύ στα σοβαρά. Ναι, ο Συγκεντρωτισμός μελέτησε καλά τα βήματά του! Αλλά ο Παύλος δεν ήταν ο μόνος. Εκατοντάδες σοφοί μετά απ’ αυτόν, αναλαμβάνοντας έργο νομικών και νομοθετών, κι ας ονομάζονταν θεολόγοι, εργάστηκαν για το μεγαλείο. Υπό την σκέπη αυτοκρατόρων. Οι οποίοι για να διευθετήσουν τα γήινα κανόνιζαν, μαζί με τους Πατριάρχες, μες τις Οικουμενικές και τα του Ουρανού.    
     Κι όταν το μεγαλείο αυτό άρχισε με τη σειρά του να γερνάει ξεπετάχτηκε στα νοτιοανατολικά του σύνορα μια ακόμα νιότη. Το Ισλάμ! Ένα βαρύ δυσλειτουργικό Βυζάντιο με μια επιθετική φορολογική πολιτική είχε γεννήσει τον εχθρό του. Το Ισλάμ ήταν η αριστερά του Βυζαντίου! Όχι όμως πριν η έρημος γεννήσει άλλον ένα μεγάλο πολιτικό και συγγραφέα, τον Μωάμεθ.
     Εν τω μεταξύ, στη Δύση οι Πάππες άπλωναν την κυριαρχία τους από την Ιταλία ως τον Ειρηνικό. Ένας κόσμος φτιαγμένος από τους Λατίνους. Εκατομμύρια σκουρόχρωμες σκυφτές  ψυχές τέθηκαν υπό το Βατικανό για να σωθούν και αμύθητα πλούτη εισέρευσαν στην Santa Españia.  Ήταν φυσικό οι όλο και πιο δυναμικοί Βόρειοι να “διαμαρτυρηθούν” δια στόματος Λουθήρου και Καλβίνου. Ολόκληρη η Ευρώπη πια σηκώθηκε στα πανιά για την κατάκτηση του κόσμου. Πίσω τους οι εκκλησίες έπνεαν ούριο άνεμο. Μια ιστορία Προσάρτησης δια μέσω του Δόγματος και του Προσηλυτισμού. Όχι μόνο στην Ελλάδα λοιπόν αλλά παντού έγιναν τα ίδια, μόνο που οι Έλληνες είχανε περισσότερα να χάσουν!  
    Είναι όμως πολύ πιο παλιά η ιστορία κι αρχίζει με τον Μωυσή. Ολιγογράφος αυτός αλλά περιεκτικότατος σαν γνήσιο τέκνο της άμμου. Λόγω δε έλλειψης γραφικής ύλης ό,τι είχε να πει το σκάλισε σε πέτρινες πλάκες. Ήταν εξαιρετικό το σκηνοθετικό εύρημα, γιατί ασκεί την γοητεία και την επιρροή που ασκεί το αρχέγονο. Περνώντας δε, μερικές φυλές μέσα από την έρημο και δίνοντάς τους ένα Νόμο έφτιαξε ένα λαό. Αυτό κι αν είναι επίτευγμα! Και ακόμα παραπέρα, ο Νόμος του παρουσιάστηκε σαν θεόπνευστος.  Και αυτή ακριβώς είναι διαφορά  του με το ελληνικό πνεύμα όπου τους νόμους του έδιναν οι ίδιοι στους εαυτούς τους και τους άλλαζαν όταν έκριναν σωστό κι αυτό το σωστό έπρεπε να σταθμίζεται διαρκώς. Οι θεοί εδώ δεν όριζαν πλήρως τα ανθρώπινα αφού είχαν αδυναμίες θνητών και συχνάκις ήταν και οι ίδιοι ηθικά διαβλητοί. Ούτε υπήρχε ιερατείο. Ούτε Ιερά Κείμενα. Κι έτσι εμφανίστηκε ο Ένας και Αληθινός Θεός, που παρεμπιπτόντως ήταν και Ενοχοποιός, κι  αρχίζει η δραματική πορεία του Μονοθεϊσμού μες την Ιστορία. Δραματική όχι επειδή είναι ματοβαμμένη -η ανθρωπότητα ποτέ δεν έπαψε να σφάζεται - αλλά επειδή μ’ αυτόν αλυσσοδέθηκε η ανθρώπινη ελευθερία.
   
    Η Ιστορία του Δυτικού πολιτισμού είναι η σύγκρουση και ο συγκερασμός του ελληνικού και εβραϊκού πνεύματος. Δημοκρατία και Δόγμα. Η Δημοκρατία προωθεί την Ισηγορία προς χάριν της Ελευθερίας, το Δόγμα προωθεί την Ενότητα μες από τον έλεγχο των συνειδήσεων και τον φόβο της αίρεσης.

    Η Αναγέννηση ήταν η αναγέννηση του Ελληνικού πνεύματος στη Δύση όπως το εξέλαβαν οι Δυτικοί, κυρίως όπως το γνώρισαν μέσα από τη μάννα τους τη Ρώμη. Και μέσα  από δύο αιώνες επαναστάσεων φόρεσαν άλλοτε το ρούχο της Ρώμης και κάποτε της Αθήνας.

    Ο Σοσιαλισμός υπήρξε η σύγχρονη Ουτοπία. Ο Μαρξ, από τους επιφανέστερους προφήτες του, θέλησε να προωθήσει την Ισότητα μέσα στην Ενότητα αλλά παραγνώρισε την ανάγκη για Ελευθερία. Εβραίος κι αυτός, τον φαντάστηκε σαν μια πορεία του περιούσιου λαού, που είναι το προλεταριάτο, μέσα από την έρημο του καπιταλισμού με κατεύθυνση μια γη της Επαγγελίας που είναι ο κομμουνισμός. Δεν ξέφυγε δηλαδή από την παράδοση της καταγωγής του ακόμα κι αν, σαν υλιστής, ήταν μη πιστός. Μια θεολογία χωρίς θεό.
    Από κει και πέρα ο ίδιος μαζί με τους θεμελιωτές, τον Λένιν και τον Στάλιν, παιγνιωδώς, βρίσκουν εύκολα τις αντιστοιχίες τους στον Παύλο και τον Κωνσταντίνο. Όλοι τους πολιτικοί πρώτου μεγάθους. Αλλά συζητιέται αν, ύστερα από τη σύγχρονη εμπειρία αθεΐας  που έχουμε, μπορεί να στηθεί κοινωνία χωρίς Θεό.
   
.    Όταν οι ελληνικές δημοκρατίες κατελύθησαν από τους Ρωμαίους, θα μπορούσε κανείς να επαναλάβει τα λόγια του Ομήρου: «ο άνθρωπος που ρίχνεται στη δουλεία χάνει τη μισή του ψυχή». Όμως ο θάνατος ενός έθνους μοιάζει με τον θάνατο ενός ανθρώπου και γίνεται αντιληπτός με τον ίδιο τρόπο. Η ζωή εγκαταλείπει τον άνθρωπο
όταν η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα του: ψυχή, για ένα έθνος είναι η θρησκεία του.  Ένα έθνος που απαρνήθηκε τους Θεούς του είναι ένα έθνος νεκρό. Αυτό συνέβη στην Ελλάδα κατά την επικράτηση του Χριστιανισμού.
     Αν και βασικά σωστή, βρίσκω την άποψη τού Λουίς Μενάρντ λίγο υπερβολική. Απ’ ό,τι φαίνεται οι λαοί έχουν πολύ μεγάλες δυνάμεις επιβίωσης. Αν ένας λαός χάσει τη γη του ή τη γλώσσα του ή τη θρησκεία του μπορεί να τα καταφέρει. Η απώλεια και των τριών όμως είναι μάλλον συντριπτική (εκτός πια αν μιλάμε για τους τσιγγάνους). Όμως υπάρχει κι ένας ακόμα πυλώνας - ήθη, έθιμα και θεσμοί. Το να ζήσει βέβαια καλά ένας λαός είναι κάτι άλλο από απλή επιβίωση.

    Αναγκασμένος να εκχριστιανιστεί, ο Ελληνισμός, έκανε ό,τι μπορούσε για να φιλτράρει και να εξελληνίσει το Δόγμα. Όμως ο χριστιανισμός τού έδωσε μια ταυτότητα που άφηνε βασικά κομμάτια του χαρακτήρα του απ’ έξω. Σαν να ποδέθηκε ένα στενό παπούτσι. Ήταν μια ταυτότητα λειψή. Καλή για υπηκόους αλλά όχι για ελεύθερους πολίτες.

    Η Ελληνική επανάσταση σωστά ονομάστηκε παλιγγενεσία. Αλλά ανέχθηκε τους κοτσαμπάσηδες και απέτυχε να τιθασσεύσει τη δύναμη της Εκκλησίας. Επιπλέον εισήγαγε το Ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα που ήταν ξένο προς τον χαρακτήρα του λαού. Γιατί στην Ελλάδα το κράτος ήταν εισαγόμενο εμπόρευμα. Κι αυτό ήταν το άλλο στενό παπούτσι.
    Ηττήθηκε μέσα από τη νίκη της και η παλιγγενεσία έμεινε λειψή. 200 χρόνια μετά, οι αποτυχίες της δεν μας αφήνουν να πάρουμε ανάσα.      

    Η σημερινή επονομαζόμενη κρίση είναι η στιγμή που η χώρα βρίσκεται μπρος σε μια απόφαση για ζωή ή για μια ύπαρξη στα όρια της επιβίωσης. Η ερώτηση που πρέπει να απαντήσει ο λαός της δεν είναι μέσα ή έξω απ’ το κοινό νόμισμα, μέσα ή έξω απ’ την Ευρώπη και τις αγορές της αλλά καπιταλισμός ή όχι. Κράτος και ανάθεση ή συμμετοχή. Δημοκρατία ή ολοκληρωτισμός.  Και το θεμελιακό πρόβλημα που έχει να λύσει είναι το θρησκευτικό. Με μια φράση, ν’ αποφασίσει σε τι Θεό πιστεύει. Είναι νανουριστές αυτοί που ασχολούνται αποκλειστικά με την οικονομία της.

    Όποιος δεν πιστεύει σε Θεό εύκολα καταλήγει να πιστεύει στο χρήμα. Η λαϊκή ρήση που το αποκαλεί σύγχρονο Θεό δεν κάνει λάθος. Έχει με το μέρος της το ένστικτο. Ο αδύναμος οικονομικά, που είναι υποταγμένος στο χρήμα παίζει στο γήπεδο του αντιπάλου. Του οικονομικά ισχυρού. Οι Ισλαμιστές χτύπησαν φλέβα! Εξ ου και ο φόβος και το μίσος που συγκεντρώνουν.
     Ο κατά πεποίθηση άθεος σήμερα, από την δυναμική των πραγμάτων, κάλλιστα μπορεί (και εν αγνοία του) να είναι ένας πιστός. Επομένως για αυτούς που θέλουν να πολεμήσουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο απαιτείται μια αντίληψη που υπερβαίνει την ιστορική διάσταση μεταξύ υλισμού και ιερού. Η συζήτηση πρέπει να να ξαναρχίσει και να κατεβούμε ως τη ρίζα.
    Κουτσά στραβά ο Ελληνισμός, επιβίωσε για 2000 χρόνια  μέσα κι έξω από τον εαυτό του και το οφείλει ίσως σ’ ένα γερό κύτταρο. Αλλά ως εδώ ήτανε! Αν θέλει τώρα να ζήσει πρέπει να ανασυστήσει το Ιερό. Η αρχαία θρησκεία μοιάζει απόμακρη, και ο χριστιανισμός του δεν είναι επαρκής.
   
    Γη, γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμός.  Αυτές είναι απώλειες που αν παραμείνουν βουβές, δεν περάσουν στην περιοχή του συνειδητού, δεν αφεθούν στη θλίψη, δεν διατυπωθούν με λόγο και δεν βρουν διέξοδο σε Tελετουργίες και στην Τέχνη οδηγούν σε τερατογενέσεις.
    Από κει και πέρα η αναδιατύπωση του Ιερού σε μια καινούργια γλώσσα είναι σήμερα, ανάγκη κάθε λαού κι όχι μόνο του ελληνικού. Αλλά γιαυτό θα χρειαζόταν ένας μεγάλος Μύστης.

    Προσφάτως ξανατέθηκε το ερώτημα αν το Βυζάντιο ήταν ελληνικό. Ο Στήβεν Ράνσιμαν έχει απαντήσει πως το Βυζάντιο ανήκει σ’αυτούς που τό ’κλαψαν. Αυτή η απάντηση όμως δεν μας λέει, τι  έκλαψαν σ’ αυτό? Γιατί το Βυζάντιο, εξελληνισμένο ιδιαίτερα προς το τέλος του όσο συρρικνωνόταν μέσα στην ελληνική χερσόνησο, απετέλεσε την αναφορά και την αναπλήρωση για τους Έλληνες υπόδουλους των Οθωμανών: μια μυθική ελληνική αυτοκρατορική Πορφύρα ενάντια στο Σουλτανικό σαρίκι. Τι μπορεί όμως να σημαίνει για εμάς που ψάχνουμε την ένθεη δημοκρατία, το κλειδί όλων των σύγχρονων αινιγμάτων? Μήπως πρέπει να πάρουμε το φιλοσοφικό καλαθάκι μας και, αναζητώντας έμπνευση και διδάγματα (παθήματα-μαθήματα), να διατρέξουμε προς τα πίσω την ιστορική μας διαδρομή και να επιμείνουμε εκεί, στη μακρινή μας νιότη και αρχή όπου όπως πάντα κρύβονται όλα?  
    Κι εγώ, ο πολιτικά δολοφονημένος, κάτοικος ενός κόσμου Σκιών, ονειρεύομαι να ξαναζήσω! Εγώ, ένα τίποτα, ονειρεύομαι να ξαναγίνω πολίτης!

    Οι Ιρλανδοί έχασαν τη γλώσσα τους. Παρ’ όλα αυτά μια γενιά  Ιρλανδών ποιητών και συγγραφέων που έγραψαν στα αγγλικά, ορκίστηκαν να κάνουν την υπόλοιπη αγγλόφωνη λογοτεχνία να μοιάζει επαρχιώτικη. Και για μια ολόκληρη περίοδο το πέτυχαν. Όμως η ουλή είναι ακόμα εκεί - και πονάει.
   
    Εμείς,εδώ, σε μια χώρα ποιητών, γνωρίζουμε καλύτερα την Παλαιά Διαθήκη και τους βίους των Αγίων από τους μεγάλους Τραγικούς μας ποιητές. Όπως …ευγενώς μας παραχωρήθηκε το ιερό βιβλίο ενός άλλου λαού για να το διδάσκουμε στα παιδιά, ευγενώς και μείς παραχωρήσαμε τους Τραγικούς στους ελληνιστές φιλόλογους ώστε να γίνουν παγκόσμιο κτήμα και να απαλλαγούμε απ’ αυτούς. Και να σκεφτεί κανείς ότι ίσως η πραγματική θρησκεία των Ελλήνων, πέρα από τα Ελευσίνεια και τις Μυστικές λατρείες, να ήταν η Τραγωδία και οι Ολύμπιοι Θεοί η μυθολογία τους! Αυτή άλλωστε δεν ήταν που ενοποιούσε την πόλη μέσα από τις τελετουργίες της και κατεδείκνυε τους Δαίμονές της?




                                                                                                                     Β.Η


Υ.Γ  Καταλαβαίνω ότι μ’ αυτό το κείμενο θα στενοχωρήσω κάποιους ανθρώπους καλής θέλησης, που έχουν εσωτερικότητα, που είναι χριστιανοί, που αγαπούν την Μεσαιωνική περίοδο του Ελληνισμού και που μες το Βυζάντιο βρίσκουν μια θαλπωρή. Που όπως κι εγώ, φτάνουν σ’ ένα ξωκκλήσι ή βρίσκουν λίγη πολυπόθητη ησυχία στο μισόφωτο ενός ναού, από τα σπάνια μέρη μες την πόλη που μπορείς να βρείς τη σιωπή.
   Μιλώ για πράγματα πολύ παλιά, είναι σαν να μην υπάρχει χρόνος. Όμως όλοι οι χαμένοι, όλοι οι νικημένοι της Ιστορίας πρέπει να μιλήσουν. Τώρα που σαρώνονται με τη σειρά τους από την πλημμυρίδα του χρήματος και της τεχνολογίας και σιγά –σιγά περνούν κι αυτοί στα «αζήτητα» της Ιστορίας, ίσως μπορέσουν να καταλάβουν και τον δικό μου πόνο.
    Στους δύσκολους καιρούς που περνάμε σαν κοινωνία, μια ειλικρινής και χωρίς περιστροφές αναγνώριση των όσων έγιναν κάποτε είναι νομίζω αναγκαία.

19 σχόλια:

  1. Φίλε μου Βασίλη,

    υπάρχουν αρκετοί τρόποι, ή οπτικές, για να δει κανείς την ιστορία, τα γεγονότα, τις πιθανές αλληλουχίες τους. Αυτό δεν σημαίνει πως είναι όλοι τους ίσης αξίας, εξίσου βάσιμοι, το ίδιο στέρεα θεμελιωμένοι ή καλύτερα με τον ίδιο ερμηνευτικό πλούτο −σημαίνει όμως, ή καλύτερα υποδηλώνει, τι βλέπει κανείς στην ιστορία, τι βλέπει σαν ιστορία και κυρίως τι προσδκοκά ως ιστορική δράση και τι περιμένει από αυτήν.

    Στη δική μου οπτική, οι αρχαίοι Έλληνες έθεσαν κάποια στιγμή με τον οξύτερο τρόπο −και κληροδότησαν− το ζήτημα της ελευθερίας του «πολιτικού ζώου» που λέγεται άνθρωπος, πλην όμως δεν κατάφεραν να το θεμελιώσουν οντολογικά σε μια βάση που δεν θα το διέλυε: θεμελίωσαν, πράγματι, την ελευθερία στον «πάντων πατέρα» Πόλεμο κι έτσι ο κόσμος τους τέλειωσε, έπειτα από μια ατέλειωτη σειρά μεταξύ τους πολέμων, στο ασύλληπτο δράμα που κατέγραψε ο Θουκυδίδης.

    Έτσι το ζήτημα της οντολογικής θεμελίωσης της ελευθερίας έμεινε σαν μια ανοιχτή πληγή −και αν κάποιος δεν θέλει να δεχτεί ότι κάποιες μετέπειτα «μεταμορφώσεις» τους είχαν να κάνουν λιγότερο με έξωθεν επιβολή και περισσότερο με αναζήτηση απάντησης σ’ αυτή την πληγή (συμβαίνει, το ξέρεις, άμα δεν βρίσκεις τις απαντήσεις στη δική σου τη βιβλιοθήκη, να ψάχνεις και σε ξένες βιβλιοθήκες και ξένα βιβλία να δανείζεσαι...), τουλάχιστον θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι, μετά τον Πελοποννησιακό, καμιά επιστροφή σ' εκείνη την αρχαία οντολογική θεμελίωση της ελευθερίας δεν είναι ούτε δυνατή, ούτε επιθυμητή, ούτε και πειστική.

    Σε κάθε περίπτωση, ισχύει ο γενικός κανόνας: Αν κάποιοι άνθρωποι συμφωνήσουν στο πρόβλημα, ίσως να μην αποκλίνουν και τόσο ριζικά στις λύσεις. Κι αν αποκλίνουν, πάλι η συναίσθηση ότι μιλούν για το ίδιο πρόβλημα ίσως τους επιτρέψει να κατανοήσουν καλύτερα, ή έστω με λιγότερη προχειρότητα, ο ένας τις λύσεις του άλλου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευγενικέ μου φίλε Γιάννη,
      Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος υπήρξε “εξαιρετικός” επειδή αξιώθηκε έναν ιδιοφυή καταγραφέα. Αυτός ο καταγραφέας όμως ήταν προϊόν μιάς εξαιρετικά πολιτικής περιόδου. Έκτοτε ο αγώνας γιά ισχύ εγκατέλειψε τον ορίζοντα της πόλης και κρύφτηκε ξανά μες τις κάμαρες, τις παρακάμαρες και τους διαδρόμους. Έχουμε λοιπόν το τέλος της μοναδικής ίσως «ανοιχτής κοινωνίας». Να γιατί σε κανέναν άλλο πόλεμο δεν χάθηκαν τόσα πολλά κι αυτός είναι ο έτερος λόγος, πέρα από την βαθύτητα της εξιστόρησης, που θα μας μείνει... αξέχαστος. Τι μας άφησε όμως, με την απώλειά του, εκείνος ο κόσμος σαν πρόβλημα προς λύσιν? Και πώς το έλυσαν οι μεταγενέστεροι?
      Στο χριστιανικό Βυζάντιο τύφλωνε ο ένας τον άλλον και στην υπόλοιπη χριστιανική Ευρώπη, με την αποικιοκρατία και με δυό Παγκόσμιους πολέμους, τι έκαναν στους άλλους και εντέλει στους εαυτούς τους? Είναι λοιπόν η βία, με την μια ή την άλλη μορφή, ενδημική στο ανθρώπινο είδος όπως και στην φύση? Αμφότεροι δε, «έκρυψαν» την επικίνδυνη ισηγορία.
      Οι Έλληνες ήταν ίσως πολύ αριστοκράτες γιά τα σύγχρονα γούστα μας. Διασφάλισαν την ελευθερία τους και την ισότητα με τίμημα την ενότητά τους. Εμείς οι σημερινοί κάνουμε πολύ θόρυβο για την ενότητα ίσως και την ισότητα. Πώς θα καταφέρουμε όμως να τις διατηρήσουμε χωρίς να γίνουμε δούλοι του «μηχανισμού»?
      Πιστεύω ότι συμφωνούμε πως θά ’πρεπε να ενώσουμε την ελευθερία, την ισότητα και την ενότητα (ή αδελφοσύνη). Τα δύο απ’ αυτά συχνά πάνε μαζί. Τα τρία όμως ποτέ. ( Ή πολύ σπάνια και για λίγο). Γιατί εδώ συμβαίνει (όπως ξέρεις) το εξής: όταν έχεις τα δύο απ’ αυτά τείνεις πάντα προς το τρίτο χωρίς ποτέ να το αδράχνεις. Δεν είναι αυτό μια όψη του τραγικού? Κι εδώ Γιάννη δεν έχω απάντηση.

      Διαγραφή
    2. """"Στο χριστιανικό Βυζάντιο τύφλωνε ο ένας τον άλλον



      """Στο χριστιανικό Βυζάντιο τύφλωνε ο ένας τον άλλον"""

      Και στην δημοκρατική Αθήνα είχαν σκλάβους, εξουσίαζαν ιμπεριαλιστικά τους «συμμάχους» τους, και καταδίκαζαν το Σωκράτη. Και; Μόνο αυτό είχαν;

      Δεν βγάζουμε συμπεράσματα από μια πολιτεία που κράτησε μια χιλιετία με βάση το ότι δεν ακολουθούσε τέλεια την διακυρηγμένη της θρησκεία. Κανείς πολιτισμός δεν το έκανε ποτέ αυτό τέλεια, ούτε για θρησκεία, ούτε για οποιαδήποτε άλλη ιδεολογία, πολιτικό πρόγραμμα ή «θεωρία» (όπως αρέσκονται ορισμένοι να ονομάζουν τη δική τους ιδεολογία).

      """ Κοιτάξτε το εσωτερικό μιας εκκλησίας, τα χρυσοποίκιλτα τέμπλα το θρόνο του δεσπότη (ή μήπως του αυτοκράτορα?) και τα άμφια και τις ράβδους των επισκόπων! Τίποτα το δημοκρατικό, τα πάντα παραπέμπουν στην αυτοκρατορία."""

      Αν κοιτάξουμε την επιφάνεια μπορεί ― αν και κανείς δεν είπε ότι η δημοκρατία δεν είναι επίσης ταιριαστή με την «μεγαλοπρέπεια», το «τυπικό» και «τελετουργικό» (το αντίθετο μάλλον συμβαίνει). Και υπάρχουν φυσικά και άλλα στοιχεία, από τον τρόπο λειτουργίας της ενορίας μέχρι την διαδικασία και τις προυποθέσης «αγιοποίησης», που είναι ιδιαίτερα δημοκρατικά.

      """Κι όλα αυτά στο όνομα ενός λαού που έχει χούι τη δημοκρατία"""

      Την έχει «χούι» επειδή την εφάρμοσε ονομαστικά για ένα αιώνα ―και αυτό μόνο στην αρχαία Αθήνα― στα πλαίσια 3000+ χρόνων ιστορίας;

      """Κι έγινε ο Έλληνας ρωμιός και βαυκαλίστηκε με ελληνορωμαϊκούς πολιτισμούς. Λες και ήταν ξεβράκωτος Φράγκος!"""

      Όχι μόνο ξεβράκωτος ― ήταν και χειρότερα. Ξεχνάνε μερικοί ότι αυτό ήρθε μετά από 4-5 αιώνες παρακμής, πρώτα με την διάλυση των Ελληνιστικών βασιλείων, μετά με τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Η Ελλάδα, ως ισχύ και ως πολιτισμός δεν ήταν σχεδόν τίποτα εκείνη την εποχή, κάτι ελάσσωνα πνεύματα μόνο.

      """Η Ρώμη στη παρακμή της κατάλαβε το απλούστερο: μια αυτοκρατορία δεν μπορεί να θρησκεύεται όπως μερικές δεκάδες δημοκρατικές πόλεις. Ένα κράτος παγκόσμιο, ένα κέντρο, ένας μονάρχης χρειάζονται ένα και μοναδικό Θεό που ενοποιεί αυτό που είναι πραγματικό και στη σφαίρα της φαντασίας. Ένα το κράτος, ένας ο Καίσαρας, ένας ο Θεός. Είχε έρθει η στιγμή του Παύλου!"""

      Για την ακρίβεια «η στιγμή του Παύλου» ήρθε μόνο μετά από σκληρούς αγώνες και διώξεις, και ως κίνημα από τα κάτω ― σκλάβων, κατεκτημένων περιοχών κλπ πρώτα. Και όταν έπιασε σε μεγάλο βαθμό, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε σχεδόν διαλυθεί πλέον. Δεν ήταν κάποιο καπάτσο σχέδιο των αυτοκρατόρων να επιβάλλουν τη «μια θρησκεία».

      Ν.Β.

      Διαγραφή
  2. Κύριε,
    ο θάνατος των μεγάλων ιδεολογιών,σίγουρα, αφήνει ένα κενό. Ένα κενό που δεν έχει αναπληρωθεί. Αυτός δεν είναι όμως λόγος, για να αντικατασταθεί από ένα μείγμα ετερόκλητων πραγμάτων που να προσπαθούν να δώσουν την εντύπωση μια συνεκτικής θεωρίας. Έτσι μου φαντάζουν όσα αναφέρεται παραπάνω . Σαν αποτυχημένο μείγμα που τελικά δεν δείχνει ποιο είναι το ακριβές σας στίγμα.
    Επίσης ,υπάρχουν άλλα μπλόγκ που πραγματεύονται το ίδιο θέμα με πιο πετυχημένο και συνεκτικό τρόπο.
    Η στροφή σας στο "αρχαίο Πνεύμα Αθάνατο ,αγνέ Πατέρα", κύριε, σκοπεύει να είναι μόνιμη ή να την θεωρήσουμε μια ατυχή έμπνευση της περιόδου;
    Συγχωρείστε το ύφος μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Παιάν Αγών ΎμνοςΤρί Ιουν 09, 12:33:00 μ.μ.

    Καλωσήλθατε στο Ύπατο Συμβούλιο Ελλήνων Εθνικών!

    https://www.youtube.com/watch?v=KX9UdXQhBuU

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. 1.Για αυτό το κείμενο συμφώνησαν οι άλλοι δύο που συμμετέχουν ή ανεβάζει ο καθένας ότι θέλει; Η μήπως κάνει ο Β.Η ότι θέλει δίχως να ρωτάει κανέναν;
    2.είναι αποδεκτό το κείμενο από τους άλλους δύο; (Λυγκαία και hollowsky)
    3.πως είναι δυνατόν να συνυπάρχει αυτό με τα υπόλοιπα κείμενα δίπλα δίπλα, δεν δημιουργείτε μια θολούρα; Δεν είναι εξαιρετικά αντιφατικό; (το να συνυπάρχει)
    Υπάρχει συνευθήνη για την ανάρτηση αυτών των απόψεων;
    Θεωρώ ότι πρέπει να δωθούν οι ελάχιστες εξηγήσεις από τους συντάκτες του ιστολογίου το δυνατόν γρηγορότερα

    5.με ανακούφιση είδα ότι το dangerfew (izi και hollowsky) σας αποσύνδεσε άμεσα-αν και θα το θελα και πιο γρήγορα-...ουφ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. @ Elf,
      αν μας παρακολουθούσες, θα γνώριζες από την απάντησή μας σε ανάλογου τύπου ερωτήσεις που μας έκαναν παλιότερα για άλλο θέμα κάποιοι ανεκδιήγητοι, ότι σε μπατσοκνίτικες και γενικώς ανακριτικές ερωτήσεις δεν απαντάμε (πόσο μάλλον όταν προέρχονται από ανώνυμους). Θα γνώριζες επίσης ότι το ιστολόγιο δεν είναι κομματικό όργανο.

      Διαγραφή
    2. ανάλογου τύπου ερωτήσεις; γιατί έχετε αφήσει κι αλλα ανάλογου τύπου ξεράσματα;
      ναi καλά, κανα πιο προτότυπο από το "μπατσοκνίτες" του σοφιστή, δεν έχεις για να πετάξεις τη μπάλα στην εξέδρα;...
      δεν σε εγκαλώ μυγιάγγιχτε οι ερωτήσεις μου είναι ειλικρινείς και απρουπόθετες, αλλά καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολη η θέση σας
      θα σου γράψω το συνδιασμό που θα καταπραύνει την "υπόθεση...αργότερα

      Διαγραφή
  5. Κύριε Β.Η., ο καθένας έχει δικαίωμα να πιστεύει ό,τι θέλει και να εκφέρει όποια γνώμη θέλει, αλλά κανένας δεν έχει δικαίωμα να λέει τόσο ΑΝΙΣΤΟΡΗΤΑ πράγματα όταν αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα.

    Για αποκατάσταση της ιστορίας λοιπόν: ο Κωνσταντίνος ΔΕΝ επέβαλε το χριστιανισμό, ΟΥΤΕ εκχριστιάνισε την αυτοκρατορία, ΟΥΤΕ και έκανε το χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της.

    Αυτό που έκανε ήταν ότι, συνεχίζοντας την πολιτική του Γαλέριου (ο οποίος το 311 είχε διατάξει την παύση των διωγμών εναντίον των χριστιανών και αναγνώριζε τη θρησκεία τους), συναντήθηκε με τον αυτοκράτορα της ανατολικής αυτοκρατορίας Λικίνιο στα Μεδιόλανα (314) και αποφάσισαν, επιβεβαιώνοντας το σχετικό διάταγμα του Γαλέριου, να αναγνωρίσουν τον χριστιανισμό ως μια από τις επιτρεπόμενες θρησκείες εντός της αυτοκρατορίας. ΤΙΠΟΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ. Μάλιστα η απόφαση εκείνη δεν είχε λάβει καν τη μορφή του επίσημου αυτοκρατορικού διατάγματος, όπως λανθασμένα θεωρείται. Και φυσικά, ουδέποτε έπαψε να στηρίζει με κάθε τρόπο την παραδοσιακή πολυθεϊστική θρησκεία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

    Όσο για τη μεταφορά της πρωτεύουσας, για να λέτε αυτά που λέτε προφανώς δεν γνωρίζετε ότι προηγήθηκε η πολεμική σύγκρουσή του με τον Λικίνιο, ο οποίος, μετά την ήττα του στην Αδριανούπολη, κατέφυγε στην πόλη του Βυζαντίου όπου ο Κωνσταντίνος τον πολιόρκησε, συνέτριψε τον στόλο του και τον κατανίκησε (324). Η οικοδόμηση της «νέας Ρώμης» στον ίδιο ακριβώς τόπο άρχισε το 325, αμέσως μετά την οριστική συντριβή του Λικίνιου. Καμία σχέση, δηλαδή, με κάποιο μακιαβελικό πλάνο εκχριστιανισμού της αυτοκρατορίας.

    ΥΓ Εννοείται πως θεωρώ αστεϊσμό το σημείο όπου λέτε πως ο Κωνσταντίνος (272-337) μελέτησε τον Μακιαβέλι (1469-1527)! Όσο για την περίπτωση να εμπνεύστηκε ο Μακιαβέλι από τον Κωνσταντίνο, κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στο έργο του. Οι μόνες αναφορές του για το Βυζάντιο είχαν να κάνουν με την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και στόχος τους ήταν να δείξει πόσο καταστροφικό μπορεί να είναι το να στηρίζεσαι σε μισθοφόρους και ξένα στρατεύματα. Το παράδειγμά σας δένει περισσσότερο με τις παρατηρήσεις του για τον Μέγα Αλέξανδρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμπληρωματικά. Και αυτό για τον Αλάριχο καταγράφεται στις ιστορικές απροσεξίες του αρθρογράφου. Οι Γότθοι δεν είχαν εισβάλλει στην Ελλάδα πρώτη φορά με τον Αλάριχο (το 396, δηλαδή στα χρόνια του "Βυζάντιου"). Είχαν εισβάλλει πολλές φορές και ενάμισυ αιώνα πριν, στα χρόνια της "καθαρής" ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, προκαλώντας τρομαχτικές καταστροφές. Μάλιστα το 267 πυρπόλησαν κι ολόκληρη την Αθήνα κι έβαλαν φωτιά στον Παρθενώνα. Λέτε ο τότε αυτοκράτορας Γαλληινός, που ήταν πιστός στην αρχαία θρησκεία και φιλόσοφος, να τους "άφησε" επίτηδες; Για να καταστρέψουν τα ιερά στα οποία ο ίδιος πίστευε; Αυτά δεν λέγονται, όχι και να γράφονται κιόλας.

      (το είχα ανεβάσει σε άλλη ανάρτηση ενώ αφορά αυτήν εδώ)

      Διαγραφή
  6. Μιά - μια τις έννοιες γιατί βραχυκυκλώνονται. .....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Δύσκολο πράμα η θεωρία της ιστορίας. Για τους πολύ τολμηρους. Ο Β.Η. το τολμησε στο προηγούμενο και σ' αυτο το ποστ. Και μόνο γι' αυτο αξίζει συγχαρητήρια. Το τόλμησε. Τα κατάφερε όμως; Εδώ κι εκεί ναι. Συνολικά όχι. Έπεσε στη παγίδα που στήνει αυτο το ίδιο το αντικείμενο εξαιτίας της πληθωρικότητάς του. Ποια παγίδα; Της υπεραπλούστευσης. Μέχρι που να μείνει μόνο ένας εύκολος "σκελετός" ιστορίας αντί για σώμα ιστορίας. Έτσι πείθει μόνο όσους ήταν από τα πριν πεισμένοι πως έτσι είχαν τα πράματα όπως τα διηγείται. Όσοι έχουν ερωτηματικά, αμφιβολίες, απορίες, κενά, μένουν διψασμένοι. Δεν μαθαίνουν κάτι. Καλούνται σε "αποστήθιση". Δύσκολο πραμα η θεωρία της ιστορίας, δύσκολο κι η διδασκαλία της. Θα περιμένω μια άλλη προσπάθεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Υπεραπλούστευση ή συμπύκνωση? Πάντως Τηλέμαχε ιστορικός δεν είμαι, ούτε θεωρία της Ιστορίας κάνω. Ένας αφηγητής είμαι και θέλω ν' ανοίξω τη συζήτηση για αυτά που είδα. Για τους ερευνητές και τους φίλους της έρευνας, πεδίον δόξης λαμπρόν. Κι όταν η συζήτηση πάρει τον δρόμο της τότε θα κριθεί και η αξία των λεγομένων μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αγαπητέ Β.Η. να δεχθώ ευχαρίστως ότι δεν είναι υπεραπλούστευση αλλά συμπύκνωση και ότι δεν είναι θεωρία της ιστορίας αλλά αφήγηση. Όμως δεν είναι μια αφήγηση στηριζόμενη σε και εμπνεόμενη από ένα μύθο (την «Ιλιάδα» λόγου χάριν, ή το «Έπος του Γκιλγκαμές»), ή ένα παραμύθι (όπως αυτά των αδελφών Γκριμ), αλλά αξιώνει ότι στηρίζεται σε και να εμπνέεται από την Ιστορία. Εδώ, η αφήγηση, καθόσον εδράζεται σε ιστορικά γεγονότα και αξιώνει αυτά να ερμηνεύσει (και όχι να ερμηνεύσει κάποιον μύθο), δεν επιτρέπεται να είναι τόσο «ελεύθερη» όσο στην πρώτη περίπτωση. Εκτός εάν πρόκειται για ένα αφήγημα ιστορικοφανές, όπως φερειπείν τα έξοχα μυθιστορήματα του Μίκα Βαλτάρι, τα οποία τοποθετούν μεν την πλοκή τους μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο, αλλά δεν αξιώνουν κιόλας ότι ερμηνεύουν ή περιγράφουν ή αφηγούνται την ιστορία, τι συνέβη και γιατί από ιστορικής άποψης, ούτε ότι διδάσκουν ιστορία (γι' αυτό ο συγγραφέας τους ορθώς τα προσδιορίζει ως μυθιστορήματα). Θα συμφωνήσετε, πιστεύω, πως είναι άλλο το ιστορικό και άλλο το ιστορικοφανές. Άλλο η ιστορία και άλλο το μυθιστόρημα. Όμως αξιώνει το αφήγημά σας να είναι ιστορικοφανές; Ένα «ιστορικό μυθιστόρημα»; Αφηγείται δηλαδή, χρησιμοποιώντας με βάση τις συμβάσεις του μυθιστορήματος κάποιο ιστορικό υλικό ελεύθερα (δηλαδή χωρίς πιστότητα), τις περιπέτειες φανταστικών ηρώων με στόχο να ερμηνεύσει και διδάξει κάτι άλλο αλλά πάντως όχι ιστορία; Δεν διακρίνω κάτι τέτοιο και διορθώστε με εάν σφάλλω. Συνεπώς, εφόσον δεν πρόκειται για ιστορικά μυθιστορήματα, οι αφηγήσεις σας περί της ιστορίας των Ελλήνων δεν μπορούν να είναι απολύτως «ελεύθερες». Να σας φέρω ένα παράδειγμα «ελευθερίας» που έχουν αγγίξει, ή και υπερβεί, το όριο της αυθαιρεσίας. Ένα παράδειγμα διαφορετικό από αυτά που προσεκόμισε ο σχολιαστής, που υπογράφει ως «Ιστορικός». Λέτε στο ανωτέρω άρθρο σας και σε συνάρτηση με το προηγούμενο («Επιβίβαση στα Κύθηρα») ότι η θρησκεία του Μωϋσή «ξεπήδησε απ’ την έρημο» ενώ η αρχαία ελληνική θρησκεία αναδύθηκε, τρόπον τινά, «αυτοφυώς», από το Αιγαίο και την ελληνική γεωγραφία. Αυτό δεν ισχύει κατ’ ουδένα τρόπο. Ο Ηρόδοτος, ο οποίος στις «Ιστορίες» του (τόμος Β) κατέγραψε τα συμπεράσματά του από την έρευνά του (όπως λέγει) για τις καταβολές των αρχαίων ελληνικών θρησκειών, αναφέρει ότι ξεπήδησαν από την Αίγυπτο (όπως και του Μωϋσή δηλαδή!) και την Φοινίκη (όπου και η «γη Χαναάν»!). Πολύ καθαρά μάλιστα καταδεικνύει ότι οι αρχαίες ελληνικές θρησκείες (που δεν ήταν ποτέ «μία») στηρίχθηκαν σε πλήθος δανείων από τις θρησκείες άλλων λαών. Αυτό και μόνο αποδυναμώνει ένα σημαντικό μέρος της αφήγησής σας. Να σας φέρω και ένα παράδειγμα όπου κάνετε «θεωρία της Ιστορίας»; Απαντώντας σε σχολιαστή σας στο πρηγούμενο άρθρο σας, παραπέμψατε στο παλαιότερο, εξαιρετικό, ποίημά σας «Η άσπρη θάλασσα». Εκεί υποστηρίζετε κάτι, που είναι καθαρώς «θεωρία της Ιστορίας». Είναι το σημείο όπου λέτε: «κατάλαβα σε μια στιγμή /που η ώρα ήταν ανοιχτή /πως το ελληνικό τοπίο είναι μάθημα Δημοκρατίας … κι είναι αναγκασμένη αυτή η χώρα/ να επιτελέσει αυτό το σχέδιο /κι όχι άλλο /Να τι μας έκανε η γεωγραφία!». Πιστεύω πως συμφωνείτε ότι επάνω σε αυτό το Αξίωμα θεμελιώνετε θεωρητικά σε ικανό βαθμό την οπτική σας και την ερμηνεία σας του ελληνικού πολιτισμού. Όμως, όπως είπε ένας άλλος σχολιαστής, τα ιστορικά γεγονότα δεν επιβεβαιώνουν καθόλου αυτή τη θεωρία. Και το ερώτημα είναι: Θέλετε η αφήγησή σας να συζητηθεί. Θαυμάσια. Εάν συζητηθεί ως «ιστορικοφανές μυθιστόρημα» οι αδυναμίες του που μόλις παρέθεσα, δεν αποτελούν ουδένα πρόβλημα. Εάν όμως συζητηθεί ως ιστορική αφήγηση, τότε αποτελούν σοβαρό πρόβλημαο όλο οικοδόμημα. Το οποίο, όπως είπα, δεν προτείνετε εκ μέρους σας ως ιστορικοφανές μυθιστόρημα. Ελικρινώς, με φέρνετε σε μεγάλη αμηχανία. Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κάποιοι από τους αναγνώστες έκαναν μια προσπάθεια πειθάρχησης του blog. Εγκάλεσαν (και με τι τρόπο? Σαν νάτανε αρχισυντάκτες!) Γιάννη και Δημήτρη απαιτώντας να μάθουν τι γίνεται «εδώ μέσα». Πήραν βέβαια την απάντηση που τους άρμοζε από τον Γιάννη.
    Άλλοι συγχίστηκαν τόσο πολύ απο τα γραφόμενα που άρχισαν να γκρινιάζουν: εδώ το μανίκι είναι μακρύ, εκεί η φόδρα πέφτει βαριά... ήταν φανερό, δεν τους άρεσε το φουστάνι. Αλλά αν το καλοεξετάσει κανείς μάλλον η τιμή τους φάνηκε ψηλή. Τι να κάνουμε?
    Έτσι κάποιος διαφωνεί μαζί μου για την ακριβή ώρα άφιξης του Παύλου ή δεν συμφωνεί για το Βυζάντιο και φωνάζει για την Αθήνα. Λες και είπα ότι οι Αθηναίοι ήταν καλά παιδιά! Μια χαρά ιμπεριαλιστές γίνανε. Αλλά τουλάχιστον εκείνοι δεν είχαν πει μεγάλα λόγια. Το δηλώναν ανοιχτά. Και ο λόγος τους προς τους Μηλίους (και όχι μόνο αυτός) είναι μνημείο πολιτικού κυνισμού-και πρέπει να διδάσκεται. Πλήρωσαν βέβαια για τον κυνισμό- και πρέπει κι αυτό να διδάσκεται (καθώς και οι λόγοι που εκφωνήθηκαν ενάντια σε τέτοιες πολιτικές). Το μεγαλείο και η αθλιότητα ήταν εκείνη η κλασσική περίοδος όπως κάθε Ιστορική στιγμή που ξεφεύγει από την μετριότητα και γίνεται εξαιρετική.
    Άλλοι τέλος, κάπως ανησυχούν πως το blog αλλάζει χαρακτήρα. Λες και είχε κάποιον συγκεκριμένο. Στα σημεία του ορίζοντος, οι γράφοντες εδώ. Φανερό από την πρώτη αρχή. Και αυτό που τους συνδέει, εκτός από τη φιλία, είναι κάποιες κεντρικές απόψεις και μια στάση απέναντι στα πράγματα. Έπειτα ένα καλό blog είναι κάτι ζωντανό και ξαφνικά...ξαφνιάζει. Αλλοιώς δεν είναι blog αλλά Μουσείο Απόψεων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό δεν είναι η απάντησή σας προς εμένα, σωστά;

      Διαγραφή
    2. Όχι βέβαια.
      Τηλέμαχε, το «αυτοφυώς» δεν υπάρχει στο κείμενό μου αφού βλέπω όπως και συ ότι το σούρτα- φέρτα είναι μεγάλο. Ο Ηρόδοτος είναι η πηγή μας, έτσι? Ας κάνω λοιπόν μια ερμηνεία: Οι θεότητες έφταναν συνεχώς από την Ανατολή, παίρναν κανονικά και ανεμπόδιστα άδεια διαμονής και μετά ιθαγένεια, έπαιρναν το ηχόχρωμα του τόπου, γινόντουσαν τελικά ντόπιοι και συμβίωναν αρμονικά δίπλα-δίπλα. Για καλό και για κακό είχαν αφήσει και σε μια άκρη και χώρο για έναν άγνωστο θεό, ποτέ δεν ξέρεις! Ο λαός που τις δεχόταν ανοιχτά, κάποια στιγμή νικήθηκε πολιτικά και μετά καταχτήθηκε στρατιωτικά. Κάποια στιγμή, κάποιοι (που δεν υπήρχε πρόβλημα ότι είχαν έρθει και αυτοί, και από τον ίδιο δρόμο) έκλεισαν τα σύνορα, σφίξανε λίγο τα πράγματα, και επιβλήθηκε, ας πούμε ένα καθεστώς άλφα. Ο πληθυσμός που ήταν μαθημένος στον πολυθεϊσμό και στην... αναρχία διέβρωσε κι αυτός από τα κάτω το καθεστώς και μετέτρεψε τους θεούς σε αγίους. Κάπως έτσι γίνανε μου φαίνεται τα πράγματα.
      Με το Αιγαίο τώρα, δεν κατάλαβα σε ποιόν σχολιαστή αναφέρεσαι αλλά οι τόποι έχουν μεγάλη δύναμη. Οι επιρροές είναι απροσμέτρητες και από παντού. Να, ο Κόντογλου αίφνης, λέει ότι το επάγγελμα σμιλεύει ως και το πρόσωπό μας. Θαυμάσιο. Και ο Βίκτωρ Ουγκώ σ’ ένα ολόκληρο απόσπασμά του για τους κάτοικους της Βανδέας που εξεγείρονται ενάντια στο επαναστατημένο Παρίσι: άνθρωποι των δασών και των βάλτων, μυστικιστές, βασιλόφρονες, κλειστοί, φοβισμένοι, επίφοβοι.
      Κι έχουμε ανθρώπους της ερήμου, των πάγων, των πεδιάδων, τους ορεσείβιους και τους θαλασσινούς. Και τώρα της πόλης. Τα φαραωνικά καθεστώτα της ερήμου και της στέππας δεν μπορούν να φτουρήσουν σε τόπο νησιωτικό, πολυδιασπασμένο απ’ τα βουνά, που κατοικείται από θαλασσινούς εμπόρους που συνεχώς ναυσιπλοούν , συναλάσσονται, διαπραγματεύονται. Ο τόπος λοιπόν «γεννάει» πολυαρχία, δημοκρατία και φυσικά... διχό-νοια.
      Τα λέω αυτά χωρίς φόβο ότι έτσι καταργείται η ανθρώπινη βούληση, το αντίθετο. Αλλά η ανθρώπινη βούληση και διάνοια δεν είναι το αφεντικό του κόσμου.
      Σ’ ευχαριστώ για την συζήτηση, είναι η τελευταία- όπως θα έχεις αντιληφθεί -που κάνουμε απ’ αυτό εδώ το πόστο.

      Διαγραφή
    3. Αγαπητέ Β.Η., δυσκολεύομαι να θεωρήσω τετελεσμένο γεγονός τη διακοπή της συζήτησής μας. Γι’ αυτό θα συνεχίσω και αν θέλετε μου απαντάτε. Για να συζητηθεί το σχήμα που σκιαγραφείτε (στην ανάρτηση αλλά και στην ανωτέρω απάντησή σας) αναφορικά με τις θεότητες και τις θρησκείες, πρέπει πρώτα να συζητηθεί η υπόθεσή σας ότι η Φύση συμβάλλει καταλυτικά στη διαμόρφωση των Πολιτισμικών και Πολιτικών επιλογών («θρησκεία της ερήμου», «ένας τόπος νησιωτικός και πολυδιασπασμένος από τα βουνά γεννάει πολυαρχία, δημοκρατία και φυσικά … διχόνοια», «η έρημος γέννησε τον Μωάμεθ», κ.α.). Κάνετε μια αναλογία του διμαορφωτικού ρόλου τη Φύσης με το Επάγγελμα («το επάγγελμα σμιλεύει ως και το πρόσωπό μας»). Όμως το Επάγγελμα αποτελεί εξαρχής μια ενσυνείδητη και δημιουργημένη δραστηριότητα του ανθρώπου, η οποία μάλιστα δεν του προέκυψε «φυσικώ τω τρόπω» από την ίδια τη Φύση. Επί παραδείγματι, ο άνθρωπος δεν έγινε γεωργός επειδή υπάρχει η γη και φυτρώνουν φυτά: για χιλιετίες, πριν ΣΚΕΦΤΕΙ τη γεωργία, υπήρξε απλώς θηρευτής και συλλεκτης. Επομένως η αναλογία σας είναι αδύναμη. Έπειτα, πολυαρχία υπήρξε και σε τόπους που δεν ήταν ούτε νησιωτικοί, ούτε κατ’ ανάγκην πολυδιασπασμένοι από βουνά: π.χ. η πολυαρχική διάσπαση της Ευρώπης σε χιλιάδες μικρά φέουδα κατά το Μεσαίωνα. Δημοκρατία, επίσης, είχαν οι αρχαίοι Σλάβοι, που δεν ήταν ούτε νησιώτες, ούτε ναυτικοί, αλλά γεωργοί και κτηνοτρόφοι, και ο τόπος τους δεν είχε καμία αναλογία με τον ελληνικό: όπως μαρτυρεί ο μεσαιωνικός ιστορικός Προκόπιος, «ο λαός αυτός δεν διοικείται από έναν άνθρωπο αλλά ζει πάντα δημοκρατικά. Γι’ αυτό, όλα όσα είναι ωφέλιμα ή βλαβερά γι’ αυτούς, τα συζητούν όλοι μαζί». Αυτά ισχύουν και για πλήθος άλλων λαών. Δεν ήσαν μόνο οι Έλληνες δημοκράτες! Ούτε η Δημοκρατία αποτελεί αποκλειστικώς ελληνικό δημιούργημα. Αλλά επίσης: στην Ελλάδα δεν γεννήθηκαν λόγου χάριν τα ουδόλως δημοκρατικά Μυκηναϊκά βασίλεια; Ελληνική και ήταν και η αντιδημοκρατική Σπάρτη; Επομένως, η υπόθεσή σας ότι ο Τρόπος διαμορφώνεται, έστω και κατά κάποιο μέρος, από τον Τόπο, δεν φαίνεται να ισχύει. Αναλόγως, αποδυναμώνεται και το το σχήμα που σκιαγραφείτε για τις θεότητες και τις θρησκείες. Δεν διαμορφώνει το Τόπος (Αιγαίο ή έρημος) τη θρησκευτική πολιτισμική δημιουργία του ανθρώπου. Λέτε ότι οι αρχαίες ελληνικές θρησκείες δεν είχαν ιερατείο. Όμως η Μινωϊκή θρησκεία είχε και αρχιερέα (τον βασιλέα μάλιστα!) αλλά και ιερατείο, και οπωσδήποτε αρχαιοελληνική θρησκεία ήταν. Το Αιγαίο, δηλαδή, δεν «γέννησε» μόνο τη θρησκεία που εναρμονίζεται με το αφήγημά σας. Ούτε επιβολή θεοτήτων έγινε εδώ μόνο δια του χριστιανισμού. Οι τύραννοι Περίανδρος και Πεισίστρατος φερειπείν, επέβαλαν τη λατρεία του Διονύσου, την οποία έως τότε δεν είχαν αναγνωρίσει οι Αθηναίοι και οι Κορίνθιοι. Εννοώ με αυτά ότι τα πραγματικά δεδομένα είναι πολύ πιο σύνθετα και αποδυναμώνουν τη «συμπύκνωση» την οποία επιχειρήσατε με άκρως ποιητικό και καλλίμορφο τρόπο. Αλλά δεν εννοώ ότι η συμπυκνωτική αφήγησή σας είναι «για πέταμα». Θέλει όμως πολλή εργασία ακόμη ώστε να μπορεί να σταθεί, όχι ως «ιστορικό μυθιστόρημα» αλλά ως ιστορική αφήγηση, όπως το εύχεσθε. Ευχαριστώ για το χρόνο και την προσοχή σας.

      Διαγραφή
  11. Β.Η συνέχιζε να μας ξαφνιάζεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΠΡΟΣ ΥΠΟΓΕΙΟ (με προσοχή να μη χτυπήσετε το κεφάλι σας!)

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...