Πώς ο Μουσολίνι κέρδισε τον πόλεμο

1.

«Τι είναι άραγε πιο αξιοκαταφρόνητο από έναν πολιτισμό που αποστρέφεται την αυτογνωσία; […]

Η κοινωνία μας είναι υποδουλωμένη στις ιδεολογίες και ο πολιτισμός μας υφίσταται τον ασφυκτικό εναγκαλισμό μιας κυρίαρχης ιδεολογίας: του κορπορατισμού.Η αποδοχή του κορπορατισμού έχει ως συνέπεια την άρνηση και την υπονόμευση της έννοιας του ατόμου ως πολίτη μιας δημοκρατίας. Αποτέλεσμα αυτής της άρνησης είναι μια αυξανόμενη αστάθεια που μας οδηγεί στη λατρεία του προσωπικού συμφέροντος και στην απαξίωση του κοινού καλού. Ο κορπορατισμός είναι μια ιδεολογία που επικαλείται, ως βασική της ιδιότητα, τον ορθολογισμό. Οδηγεί το άτομο στην παθητικότητα και τον κομφορμισμό σε σημαντικά θέματα και στον αντικομφορμισμό σε ασήμαντα. […]

Το κορπορατιστικό κίνημα γεννήθηκε το 19 αιώνα ως μια εναλλακτική λύση απέναντι στη δημοκρατία. Το κίνημα αυτό πρότεινε να γίνεται η νομή της εξουσίας από ομάδες και όχι από τους μεμονωμένους πολίτες.

Η πρώτη σχεδόν φυσική, εκδήλωση αυτού του νέου τρόπου διακυβέρνησης εμφανίστηκε πριν από δυο αιώνες, με την άνοδο στην εξουσία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο Ναπολέων έκανε κάτι περισσότερο από το να επινοήσει απλώς τη σύγχρονη ηρωική ηγεσία. Επινόησε την ηρωική ηγεσία που συνδιαλέγεται με ομάδες ειδικών και με τις ομάδες συμφερόντων. Η δημοκρατία και η ατομική συμμετοχή του πολίτη αντικαταστάθηκαν από μια άμεση, συναισθηματική σχέση ανάμεσα στον ηρωικό ηγέτη και το λαό. […]

Ο Χέγκελ, με το έργο του Η Φιλοσοφία του Δικαίου, ήταν ένας από τους πρώτους που ιδεολογικοποίησαν αυτή την προσέγγιση ήδη από το 1821. Η ρομαντική αναβίωση των μεσαιωνικών συντεχνιών έπαιρνε τότε τη μορφή ενός “φυσικού συνδέσμου” ανάμεσα στην κοινωνία και το κράτος. […]

Σ’ ένα βαθμό, το σύστημα αυτό το υιοθέτησε ο Μπίσμαρκ στη νέα Γερμανία της δεκαετίας του 1870. Αλλά η ώρα της δόξας, τρόπος του λέγειν, του κορπορατιστικού μοντέλου έφτασε μισόν αιώνα αργότερα, όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Μουσολίνι και διάφοροι άλλοι δικτάτορες. […]

Και σήμερα, η αληθινή εξουσία ανήκει στο νέο-κορπορατισμό, ο οποίος στην ουσία είναι ο παλιομοδίτικος κορπορατισμός. […]

Τα βαθύτερα μηνύματα αυτού του συστήματος, που εισήγαγε ο Μουσολίνι, ήταν η αποτελεσματικότητα, ο επαγγελματισμός, ο χειρισμός των θεμάτων από ειδικούς και η κοινωνική γαλήνη μέσω των συνεχών διαπραγματεύσεων μεταξύ των διαφόρων ομάδων, ή καλύτερα μέσω αυτού που οι νέο-κορπορατιστές αποκαλούν διαμεσολάβηση με βάση τα συμφέροντα. […]»

John Ralston Saul, Πολιτισμός χωρίς συνείδηση,

μετάφραση Ευηνέλλα Αλεξοπούλου-Δημήτρης Μπάκουλης, εκδ. PRINTA (2002)

2.

«Ο Χέγκελ προϋποθέτει την ύπαρξη“συντεχνιών” και είναι αλήθεια πως η κρατική γραφειοκρατία προϋποθέτει, αν όχι τις ίδιες τις συνεχνίες, πάντως οπωσδήποτε το “κορπορατιστικό πνεύμα”. […] Οι συντεχνίες είναι ο υλισμός της γραφειοκρατίας και η γραφειοκρατία είναι ο σπιριτουαλισμός των συνεχνιών. Η συντεχνία είναι η γραφειοκρατία της κοινωνίας των πολιτών∙ η γραφειοκρατία είναι η συντεχνία του Κράτους. […]

Το ίδιο πνεύμα που μέσα στην κοινωνία δημιουργεί τη συντεχνία, δημιουργεί μέσα στο Κράτος τη γραφειοκρατία. […] Η γραφειοκρατία είναι η “συνείδηση του Κράτους”, η “βούληση του Κράτους”, η“ισχύς του Κράτους” ενσαρκωμένες σε μια συντεχνία,η οποία σχηματίζει μια επιμέρους κλειστή εταιρεία στο εσωτερικό του Κράτους. Έχει όμως ανάγκη τις συντεχνίες ως φανταστικέςμονάδες ισχύος, ενώ την ίδια στιγμή και η κάθε συντεχνία, παρ’ όλο που προσπαθεί να υπερασπιστεί τα επιμέρους συμφέροντά της ενάντια στη γραφειοκρατία,θέλει τη γραφειοκρατία με το μέρος της στον αγώνα της εναντίον μιας άλλης συντεχνίας, ενός άλλου επιμέρους συμφέροντος. Έτσι η κρατική γραφειοκρατία, ως τέλεια συντεχνία, επικρατεί των συντεχνιών που δεν είναι παρά ατελείς γραφειοκρατίες. […]

Η γραφειοκρατία θεωρεί τον εαυτό της ως υπέρτατο σκοπό του Κράτους. Είναι ένας κύκλος από τον οποίο δεν μπορεί ν ξεφύγει κανείς. Η ιεραρχία της είναι μια ιεραρχία της γνώσης. […] Το γενικό πνεύμα της γραφειοκρατίας είναι το μυστικό, το μυστήριο, το οποίο διαφυλάσσεται προς μεν το εσωτερικό της με την ιεραρχία, προς τα έξω δε με το χαρακτήρα της ως κλειστή συντεχνία. […]»

Καρλ Μάρξ, Κριτική στη χεγκελιανή φιλοσοφία του κράτους,Ιούλιος-Οκτώβριος 1843

από τη μετάφραση στα γαλλικά του Κώστα Παπαϊωάννου,

εκδ. 10/18 (1976 – εκπληκτική η εισαγωγή του!)

3.

«Στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τη συμβίωση λαϊκού κράτους και εγκλήματος. […] Το 1933 ο Χίτλερ απαγόρευσε τη δημοσίευση του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 1934. Κι έτσι έγινε. Η πανουργία της δικτατορικής μυστικοπάθειας συνίστατο στην απλή αλλά δραστήρια προσφορά προς την γερμανική πλειοψηφία: “Αυτό που εσείς, αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες, δεν επιτρέπεται να γνωρίζετε, δεν πρέπει να το γνωρίζετε!”. Με αυτό τον τρόπο μπορούσαν οι πολλοί επικαρπωτές και επικαρπώτριες του εθνικοσοσιαλιστικού λαϊκού κράτους, αντί της προσωπικής ευθύνης, να μην ενδιαφέρονται καθόλου για το από πού έρχονταν όλα αυτά τα πολλά μικρά ωφελήματα, τα οποία έπαιρναν χάρη στην πολιτική του εγκλήματος, και να έρχονται σε μια μη ομολογούμενη, παθητική συνενοχή με τους δραστήριους δολοφόνους. Έτσι απλά αφέθηκε να ναρκωθεί μόνιμα η συνείδηση, το “θέλω να ξέρω”και αργότερα η μνήμη τόσο πολλών Γερμανών. […]».

Γκετζ Άλυ, Το λαϊκό κράτος του Χίτλερ (2005),

μετάφραση Νίκος Δεληβοριάς, εκδ. ΚΕΔΡΟΣ (2009)

Σημ. του H.S. Υπάρχει κάτι το δυσνόητο στα παραπάνω; Δεν μας είναι όλα αυτά πολύ γνωστά, όχι από τα βιβλία της Ιστορίας αλλά από όσα έχουμε ζήσει εμείς οι ίδιοι, ακόμα και οι νεώτεροι; Χρειάζονται τάχα σκιάχτρα για να τρομάξουμε;