Μισθωτή εργασία και Έργο

Ένα από τα πλέον απόκρυφα μυστικά του σημερινού συστήματος οργάνωσης της ζωής, είναι η απόκρυψη της αδυναμίας του να παράγει μισθωτή εργασία για τους πολίτες του. Η ψευδής συζήτηση που οργανώνεται από τους κυρίαρχους πολιτικούς μηχανισμούς σχετικά με την ανάπτυξη, τα κέρδη πού θα προκύψουν από αυτήν και η ελπίδα πού  δημιουργεί στη όλη κοινωνία ,δεν είναι παρά μια επιμελώς κρυμμένη αδυναμία για ένα βιώσιμο ορατό μέλλον.

Η μισθωτή εργασία αποτελεί βασικό πυλώνα του υπάρχοντος  συστήματος. Εξ αυτής παράγεται  η δυνατότητα όλης της κοινωνίας να καταναλώνει τα κάθε λογής εμπορεύματα πού παράγει η μισθωτή εργασία. Μέσα σε αυτή  την διαδικασία και στο κέντρο της, κατοικεί η βαθύτερη ουσία αυτού του συστήματος : το χρήμα ,το κέρδος  και εν τέλει η εξουσία πού παράγεται από την εποπτεία και την κατοχή των προηγουμένων.

‘Όλοι δουλεύουν , κάποιοι καρπούνται περισσότερο από τους άλλους, κάποιοι πού έχουν αντιληφθεί καλύτερα πως λειτουργεί ο μηχανισμός της οργάνωσης της κοινωνίας, άρχουν. Το σύστημα είναι μονταρισμένο καλά γιατί όλα τα κομμάτια της «μηχανής» του, ξέρουν και εκτελούν το ρόλο τους . Η μηχανή δυσλειτουργεί, όταν κάποιο κομμάτι παύει να παίζει τον ρόλο για το οποίο είναι πλασμένο. Σημαντικό στοιχείο στη κατανόηση της εξίσωσης  είναι η πλήρης αποδοχή  που ρόλου των επιμέρους παραγόντων.

Οφείλουμε να παραδεχτούμε το εξής: κάποιοι μέσα σε αυτήν την κοινωνία ,έχουν μεγαλύτερη ικανότητα και έφεση να παράγουν δυνατότητες  για να δημιουργούν μισθωτή εργασία. Παράγουν ιδέες πού είναι  πρακτικά εφαρμόσιμες ,τις εφαρμόζουν και δίνουν δυνατότητα όχι μόνο στους εαυτούς τους αλλά και σε άλλους, πολλούς ή λίγους, να επιβιώσουν βοηθώντας στη υλοποίηση τους. Επίσης οφείλουμε να παραδεχτούμε, ότι δεν έχουν όλοι αυτήν την ικανότητα  του επιχειρείν. Οι περισσότεροι είτε από φόβο, είτε γιατί δεν τους δίνεται η δυνατότητα, είτε γιατί  βολεύονται ,αρέσκονται  να ζουν σαν εκτελεστές ιδεών πού κάποιοι  οραματίζονται.

Η κοινωνία μοιάζει να έχει αποδεχτεί αυτή την διαίρεση της και μάλιστα δικαιολογεί την ανωτερότητα όσων επιχειρούν, σε βάρος όσων απλά εκτελούν. Έτσι δικαιολογεί, το ότι κάποιοι μπορούν να κερδίζουν πολλαπλάσια  σε βάρος των υπολοίπων. Επίσης η κοινωνία μοιάζει να υποτιμά τους εργάτες της ,επειδή αυτοί δεν μπορούν να καταστούν έμπρακτα δημιουργικοί.

Το πρόβλημα πού η κοινωνία δυστυχώς αρνείται να επιλύσει  είναι το πώς μπορούμε να ζήσουμε όλοι πάνω σε αυτόν τον πλανήτη.

Επειδή η κύρια μάζα της κοινωνίας είναι εργάτες –εκτελεστές και όχι δημιουργοί –επιχειρηματίες και επειδή έχει αποδεχτεί την διαίρεση σαν άλυτο πρόβλημα,  που το μεταβιβάζει από γενεά σε γενεά άθικτο, βρίσκεται αποσβολωμένη ,όταν  μάζες επί μαζών ,σέρνονται στους δρόμους της  άνεργοι.

Εκεί οι πολιτικοί, οι επίσημοι διαχειριστές της  αυτής της κοινωνικής διαίρεσης ,μιλούν για ανάπτυξη ,δηλαδή εγκαλούν τους δημιουργούς –επιχειρηματίες ,να υπάρξουν πολύ περισσότερο παραγωγικοί ,με σκοπό να δημιουργήσουν θέσεις μισθωτής εργασίας στους εργάτες –εκτελεστές.

Αυτό όμως σήμερα καθίσταται αδύνατο να συμβεί. Οι λόγοι απλά είναι δύο και απολύτως σαφείς: το απόλυτο τεχνοκρατικό σύστημα πού σκεπάζει το σύνολο του πλανήτη ,δεν επιτρέπει να υπάρχουν εργάτες-εκτελεστές αλλά μηχανές . Ο άνθρωπος  έχει απλά καταστεί ο χειριστής της μηχανής. Δουλειά εξειδικευμένη αλλά δεν μπορεί να θρέψει πολλούς.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι δημιουργοί –επιχειρηματίες  πνιγμένοι μέσα στους δικούς τους ανταγωνισμούς και στη ανελέητη ανάγκη τους για κέρδος ,ακόμα και όταν έχουν ιδέες ,προτιμούν να τις εφαρμόζουν μέσα από διαδρομές πού απαιτούν όλο και λιγότερους ανθρώπους.

Άρα το σύστημα ,έτσι όπως είναι δομημένο αποκλείεται να μπορεί να συνεχίζει να παρέχει μισθωτή εργασία στα μέλη του, με τον τρόπο πού μέχρι σήμερα έκανε. Αυτό σημαίνει ότι ένα βασικό «γρανάζι» στη μηχανή του θα δυσ-λειτουργεί μόνιμα, άρα είτε θα πρέπει να το εξαλείψει και μέχρι να το κάνει αυτό θα του λέει ψέματα, είτε θα  καταστρέψει  συνειδητά περιοχές του [πόλεμος;} με σκοπό  να δώσει από τις στάχτες καινούργιες δυνατότητες .

Όπως και  να το δει κάποιος βρισκόμαστε στο κέντρο ενός τεράστιου μετασχηματισμού του υπάρχοντος τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας .

Νέα Τάξη Πραγμάτων- Νέα Εποχή.

Η κρίση πού παράγεται σήμερα μέσα στο σύστημα παγκοσμίως, δεν είναι κρίση του ίδιου του συστήματος αλλά κρίση πού παράγεται από τις συνέπειες του μετασχηματισμού του, σαν συνέπεια της αδυναμίας του να παράγει μισθωτή εργασία για τους πολλούς. Δεν είναι η πρώτη φορά πού το παθαίνει και μάλλον δεν θα είναι η τελευταία.

Δεν είμαστε λάτρεις της μισθωτής εργασίας . Ούτε λάτρεις των διαιρέσεων πού προκύπτουν από την αδράνεια της κοινωνίας και των αρχών που αυτή έχει ασπαστεί. Αντιθέτως. Παλεύουμε για άλλες αξίες.

Η διαίρεση της κοινωνίας σε παραγωγούς και εκτελεστές  φαίνεται σαν να δίνει την θέση της σε διαχειριστές του τεχνοκρατικού συστήματος  και σε ανθρώπους –αντικείμενα,  πού καθημερινά θα οδηγούνται στη έξοδο από την κοινωνία.

Αυτό, μελλοντικά, ίσως, αποτελέσει μια ευκαιρία συνολικής κριτικής ενός  τρόπου ύπαρξης μιας κοινωνίας  πού εξαιτίας των ιδεών πού έχει αποδεχτεί οδηγείται είτε στο αφανισμό είτε στη εξαθλίωση.

Δεν μιλήσαμε για το Έργο. Το φυλάμε για την  επόμενη ανάρτηση.

Η σοφιστική ή Πώς να έχεις δίκιο ακόμα κι όταν έχεις άδικο

Αρθούρος Σοπενχάουερ
(1788-1860)

Συνεχίζοντας γύρω από το θέμα της μετατροπής μιας συζήτησης σε αγώνα ταπώματος, και για να συμβάλουμε στο ξεψάρωμα που απαιτούν οι καιροί, θα παραπέμψουμε στο κορυφαίο επί του θέματος βιβλίο του Αρθούρου Σοπενχάουερ με τίτλο Η εριστική διαλεκτική, το οποίο έγραψε μεταξύ 1830-1831, κυκλοφόρησε το 1864 και είναι περισσότερο ίσως γνωστό με τον τίτλο της γαλλικής μετάφρασής του, Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο (στα ελληνικά, μετάφραση Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη, 2011).

Εισαγωγικά, ας πούμε ότι 

η τέχνη αυτή αφορά στην κατατρόπωση του συνομιλητή μας, ασχέτως του αν έχουμε δίκιο ή άδικο. Ως μέθοδος στηρίζεται στη διαφορά μεταξύ αλήθειας και αληθοφάνειας. Καύσιμά της, η ματαιοδοξία∙ το πάθος για τις τιμές∙ η ανεντιμότητα∙ η ροπή των ανθρώπων να μιλάνε πριν σκεφτούν∙ η ξεροκεφαλιά. Δυναμωτικό της, η διαπίστωση ότι, ακόμα κι όταν όλα σου τα επιχειρήματα έχουν πέσει στο καναβάτσο, μπορείς πάντοτε να βρεις ακόμα ένα που θα σου δίνει δίκιο.

Τα τεχνάσματα που μετέρχεται, όπως τα αναπτύσσει διεξοδικά ο Σοπενχάουερ:

1. Διεύρυνση έως υπερβολής

«Διευρύνεις υπερβολικά το επιχείρημα του συνομιλητή σου και γενικεύεις στο έπακρο το νόημά του, ενώ την ίδια στιγμή φροντίζεις να οχυρώνεις το δικό σου επιχείρημα μέσα σε πολύ στενά όρια. Αυτό το τέχνασμα στηρίζεται στο γεγονός ότι, όσο γενικότερη είναι μια θέση, τόσο ευκολότερα μπορείς να την προσβάλεις.»

2. Ομώνυμα

«Σε αυτό που λέει ο συνομιλητής σου δίνεις μια έννοια, η οποία, πέρα από τις λεκτικές ομοιότητες, έχει ελάχιστη ή και καμία σχέση με το επιχείρημά του. Με αυτό τον τρόπο καταρρίπτεις θριαμβευτικά τη συγκεκριμένη φράση του δίνοντας την εντύπωση ότι αναίρεσες την αρχική του θέση.»

3. Απολυτοποίηση των αντίπαλων επιχειρημάτων

«Παίρνεις μια πρόταση του συνομιλητή σου, η οποία αναφέρεται σε κάτι το μερικό, την απολυτοποιείς, την παρουσιάζεις σαν θέση γενικής ισχύος, ή τη μεταθέτεις σε ένα τελείως άλλο πλαίσιο, και έτσι την αντικρούεις ως απόλυτη.»

4. Κρύβεις τα χαρτιά σου

«Όταν θέλεις να καταλήξεις σε ένα συμπέρασμα, δεν πρέπει να το φανερώσεις εξαρχής στο συνομιλητή σου. Απεναντίας, τον οδηγείς να αποδεχτεί μία προς μία τις προκείμενες του συμπεράσματός σου, ενσωματώνοντάς τες σποραδικά μέσα στη συζήτηση ώστε να μην το αντιληφθεί.» [σημ. H.S. Προκείμενες είναι οι προτάσεις που οδηγούν σε ένα συμπέρασμα.]

5. Ψευδείς προκείμενες

«Στην περίπτωση που ο συνομιλητής σου αρνείται να δεχτεί τις αληθινές προκείμενες που του παρουσιάζεις, είτε επειδή δεν συμμερίζεται την αληθοφάνειά τους, είτε επειδή έχει μαντέψει προς τα πού το πας, να χρησιμοποιήσεις ψευδείς προκείμενες. Μη διστάσεις να χρησιμοποιήσεις προκείμενες, που είναι μεν ψευδείς αυτές καθαυτές, αλλά ο αντίπαλός σου τις αποδέχεται ad hominem. Έτσι μπορείς να στρέψεις εναντίον του πράγματα με τα οποία συμφωνεί. Αν π.χ. γνωρίζεις ότι είναι μέλος μιας αιρεσης, στην οποία δεν ανήκεις εσύ, χρησιμοποίησε το δόγμα της στρέφοντάς το εναντίον του.» [σημ. H.S. Η επιχειρηματολογία ad hominem συνίσταται στο να εδράζει κανείς την αλήθεια ή το ψεύδος των επιχειρημάτων στα προτερήματα ή τα ελαττώματα των ανθρώπων ή των ομάδων που υποστηρίζουν αυτά ή παρόμοια επιχειρήματα.]

6. Θέσε ως αποδεδειγμένο αυτό που είναι ζητούμενο να αποδειχτεί

«Χρησιμοποίησε συγκαλυμμένα τη “λήψη του ζητουμένου” και πρόβαλε ως αξίωμα αυτό που πρέπει να αποδειχτεί. Γι’ αυτό το σκοπό μπορείς να χρησιμοποιήσεις μια διαφορετική λέξη −π.χ. «έχει καλή φήμη» αντί του «είναι έντιμος»−, ή γενικές αλήθειες που υπερκαλύπτουν το συζητούμενο −π.χ. να επικαλεστείς το επισφαλές κάθε ανθρώπινης γνώσεις προκειμένου να πλήξεις τις γνώσεις της Ιατρικής.»

7. Εκμαίευσε αποδοχές μέσα από ατέλειωτες ερωτήσεις

«Υποβάλλεις στον συνομιλητή σου πολλά, αλλεπάλληλα και μακροσκελή ερωτήματα, ώστε να συγκαλύψεις αυτό που θέλεις να αποδείξεις, και έπειτα διατυπώνεις γρήγορα-γρήγορα το επιχείρημα που προκύπτει από τις παραδοχές του. Οι αργόστροφοι αντίπαλοι δεν θα πάρουν είδηση τα λάθη και τα κενά της ταχυδακτυλουργίας σου.»

8. Εκνεύρισε τον αντίπαλό σου

«Προπάθησε να τον εκνευρίσεις στρεψοδικώντας και προσβάλλοντάς τον. Έτσι δεν θα μπορεί να κρίνει σωστά. Γενικά, να εμμένεις σε ό,τι διαπιστώνεις ότι τον θυμώνει.»

9. Εκμεταλλεύσου το πνεύμα αντιλογίας

«Αν ο συνομιλητής σου είναι πνεύμα αντιλογίας, κάνε του τις αντίθετες ερωτήσεις από αυτές που θα του έκανες κανονικά, ή άφησέ τον να επιλέξει ανάμεσα σε δυο αντίθετα ερωτήματα, ώστε να μη μπορεί να καταλάβει προς τα πού θέλεις να πας τη συζήτηση.»

10. Γενίκευσε συμφωνίες που αφορούν σε άλλα θέματα

«Αν ο συνομιλητής σου συμφωνεί σε επιμέρους επιχειρήματά σου, μην τον ρωτήσεις αν συμφωνεί και στη γενική θέση στην οποία θέλεις να καταλήξεις. Αυτή θα την παρουσιάσεις στο τέλος, σαν τετελεσμένο και αποδεκτό γεγονός. Έτσι ο συνομιλητής σου θα πιστέψει ότι όντως συμφώνησε με αυτήν και την ίδια εντύπωση θα σχηματίσει και το ακροατήριο.»

11.  Διάλεξε μεταφορές που ευνοούν τη θέση σου

«Αν ο αντίπαλός σου προτείνει μια μεταρρύθμιση, αποκάλεσέ την ρηξικέλευθο νεωτερισμό στην περίπτωση που αντιληφθείς ότι αυτή η λέξη είναι αρνητικά φορτισμένη στο ακροατήριο∙ ή το αντίστροφο. Το τέχνασμα αυτό είναι μια συγκελυμμένη μορφή του τεχνάσματος 6.»

12.  Χειραγώγησε το συνομιλητή σου

«Μαζί με το επιχείρημά σου παρουσιάζεις και ένα σκανδαλώδες αντεπιχείρημα, και καλείς το συνομιλητή σου να διαλέξει ανάμεσα στα δυο. Έτσι τον οδηγείς να αποδεχτεί το επιχείρημά σου.»

13.  Ισχυρίσου ότι νίκησες παρ’ όλο που έχεις ηττηθεί

«Το τέχνασμα μπορεί να πιάσει αν ο συνομιλητής σου είναι σεμνός ή ηλίθιος, κι εσύ έχεις πολύ θράσος και δυνατή φωνή.»

14.  Βγάλε το συνομιλητή σου τρελό

«Αν αυτό που υποστηρίζεις είναι παράλογο, πρόβαλε μια άλλη θέση, αληθινή μεν αλλά που η ισχύς της δεν είναι προφανής. Αν ο αντίπαλός σου την απορρίψει επειδή υποπτεύεται κάποιο τέχνασμα, άρχισε να θριαμβολογείς ότι είναι παράλογος.»

15. Βγάλε τον ανακόλουθο

«Όταν υποστηρίζει μια θέση, εξέτασε αν είναι ανακόλουθη ή μοιάζει ανακόλουθη με άλλες θέσεις που έχει εκφράσει, ή με δικές του πράξεις ή προθέσεις. Π.χ. αν υποστηρίζει ότι η ζωή στην πόλη του είναι δυσάρεστη, πείτε του “Τότε γιατί δεν σηκώνεσαι να φύγεις;”. Το τέχνασμα αυτό πιάνει πάντα.»

16.  Μη διστάσεις να διακόψεις και να εκτρέψεις τη συζήτηση…

«… όταν βλέπεις ότι έχεις στριμωχτεί για τα καλά.»

17.  Μην τον αφήσει να πεις αυτός ποιο είναι το συμπέρασμα

«Όταν ο συνομιλητής σου έχει δεχτεί τις προκείμενες που παρουσίασες, μην του ζητήσεις να πει αυτός ποιο είναι το συμπέρασμα. Πες το εσύ, όπως θέλεις.»

18.  Πες ένα επιχείρημα, όσο κακό κι αν είναι

«Μην ξεχνάς ότι τι ζητούμενο είναι η νίκη, όχι η αλήθεια.»

19.  Βγάλε το συνομιλητή σου δικολάβο

«Αν σου ζητήσει να παραδεχτείς μια θέση από την οποία κρίνεται το επίμαχο ζήτημα, να αρνηθείς υποστηρίζοντας ότι επιχειρεί να παρουσιάσει ως αποδεδειγμένο αυτό που μένει να αποδειχτεί.»

20.  Ανάγκασε τον να υπερβάλει

«Σε αυτό θα τον οδηγήσεις προβάλλοντάς του συνεχείς διαφωνίες και οξύνοντας τον ανταγωνισμό.»

21. Διαστρέβλωσε τα επίχειρήματά του…

«… με τρόπο ώστε η θέση του να φανεί παράλογη ή και επικίνδυνη.»

22.  Βρες το αντίθετο παράδειγμα

«Ψάξε και βρες την έστω και μια και μοναδική περίπτωση όπου δεν ισχύει αυτό που ο συνομιλητής σου θέλει να υποστηρίξει, και πάτησε σε αυτήν γενικεύοντας την ισχύ της.»

23.  Στρέψε τα επιχειρήματα του εναντίον του

«Αν σου πει, “Είναι ακόμα παιδί, μην είσαι τόσο αυστηρός μαζί του”, απάντησε: “Ακριβώς επειδή είναι ακόμα παιδί πρέπει να τον διορθώσω, αλλιώς θα διατηρήσει τις κακές συνήθειές του”.»

24.  Πείσε το ακροατήριο, όχι το συνομιλητή σου

«Πρόβαλε μια αντίρρηση, την αβασιμότητα της οποίας μόνο ένας ειδήμονας θα ήταν σε θέση να αντιληφθεί. Το καλύτερο είναι, αυτή η αντίρρηση να γελοιοποιεί το συνομιλητή σου, γιατί στο κοινό αρέσει να γελάει παρά να σκέφτεται.»

25.  Κάνε αντιπερισπασμό

«Όταν στριμώχνεσαι, ξεκίνα να μιλάς για άλλο θέμα σαν να ήταν σχετικό με το συζητούμενο.»

26. Επικαλέσου μια αυθεντία, όχι τη λογική

«Μην ξεχνάς ότι, όπως είπε ο Σενέκας, το κοινό προτιμάει να πιστέψει τυφλά μια άποψη παρά να ασκεί την κρίση του. Υπάρχουν πλήθος αυθεντιών, που απολαμβάνουν τον σεβασμό του όχλου.»

27.  «Αυτό με ξεπερνάει»

«Όταν δεν έχεις να αντιτάξεις επιχειρήματα, μπορείς με λεπτό ειρωνικό τόνο να πεις: “Αυτό που λέτε, ξεπερνάει τις ταπεινές αντιληπτικές μου ικανότητες”, υπαινισσόμενος έτσι ότι ο αντίπαλός σου λέει ανοησίες.»

28.  Κατάταξε την άποψή του σε μια απεχθή κατηγορία

«Για να απαλλαγείς από ένα επιχείρημα του συνομιλητή σου, αρκεί να το κατατάξεις σε μια απεχθή κατηγορία −π.χ. “Μα αυτό είναι σπιριτουαλισμός, ή αθεϊσμός, ή πανθεϊσμός, ή ρασιοναλισμός, ή ανορθολογισμός, κ.ο.κ.”−έστω κι αν η σύνδεση αυτή δεν είναι διόλου προφανής.»

29.  Ισχυρίσου ότι αυτό που λέει είναι πρακτικά ανεφάρμοστο, ακόμα κι αν ισχύει θεωρητικά

«Με αυτό το σόφισμα, ενώ αποδέχεσαι τη βάση του συλλογισμού του, απορρίπτεις το συμπέρασμα, σε αντίθεση με τον γνωστό κανόνα της λογικής.»

30.  Μην τον αφήνεις ν’ αποφεύγει την ερώτηση

«Όταν δεν απαντάει σε μια ερώτηση, τάραξέ τον με αυτήν.»

31. Χτύπησέ τον εκεί που πονάει

«Αντί να απευθύνεσαι στη νόηση του συνομιλητή σου (και του ακροατηρίου), κάνε τον να νιώσει ότι η άποψή του υπονομεύει τα συμφέροντά του.»

32.  Πάτησε σε μια εσφαλμένη απόδειξη

«Αν ο συνομιλητής σου έχει δίκιο αλλά για καλή σου τύχη χρησιμοποίησε μια λαθεμένη απόδειξη, διάψευσέ την εύκολα και αμέσως μετά ισχυρίσου ότι διέψευσες ολόκληρη την άποψή του.»

33.  Το έσχατο τέχνασμα −γκαγκάν γκαγκάν!

«Μόλις αντιληφθείς ότι ο συνομιλητής σου έχει το πάνω χέρι και δεν υπάρχει ελπίδα να τον κατατροπώσεις, ξεκίνα να πετάς λόγια προσβλητικά, ταπεινωτικά και αγενή για το πρόσωπό του. Με αυτό το τέχνασμα καταφέρνεις να φύγει η συζήτηση από το συζητούμενο θέμα (στο οποίο έχεις ηττηθεί) και να περάσει στο πρόσωπο του συνομιλητή σου, ότι αυτός είναι έτσι, είναι αλλιώς, και πάει λέγοντας. Πρόκειται για ένα πολύ δημοφιλές τέχνασμα, αφού μπορεί να το χρησιμοποιήσει ο καθένας.»

Αυτά. Σας εύχομαι καλή τηλεθέαση και καλές συζητήσεις γενικότερα!

Το θέαμα της τρομοκρατίας και η τρομοκρατία του θεάματος

«Όποιος δεν λύνει το αίνιγμα, ξεγελιέται από αυτό. Όποιος ξεγελιέται, δεν είναι σοφός. Όποιος δεν είναι σοφός, πεθαίνει. Γιατί ο σοφός είναι ένας πολεμιστής που πρέπει να ξέρει να αμυνθεί ή να υποκύψει, καθώς και γιατί δίνει μόνος του την μάχη πού θα πρέπει να αποδείξει το ποιος είναι.»

«Όσοι μιλούν σήμερα για κοινωνική επανάσταση δίχως να καταγγέλλουν την τρομοκρατική αντεπανάσταση, έχουν στο στόμα τους ένα πτώμα».

Τζιανφράνκο Σανγκουινέτι, Περί της τρομοκρατίας και του κράτους (1979)
στα ελληνικά, εκδ. Ύψιλον/βιβλία, 1982

Τζ. Σανγκουινέτι

Το καλό με την αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζεται διαφήμιση και φανφάρες για να επιβληθεί. Όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο, απλώς επιβάλλεται με μια κρυστάλλινη  καθαρότητα, που όσο και αν οι εχθροί της την πολεμούν, αυτή στέκει ήρεμη και αλώβητη μέσα στο χρόνο διαλύοντας τα σύννεφα της σύγχυσης. Οι άνθρωποι που την πολεμούν δεν μπορούν επί της ουσίας να την βλάψουν, απλώς καθίστανται γελοίοι μπροστά στο εκτυφλωτικό φως της.

Αυτό που ορίζεται σήμερα ως τρομοκρατία είναι μια σειρά ενόπλων επιθέσεων από άτομα ή ομάδες μέσα στη καρδιά του αστικού κράτους ,με σκοπό  να υπάρξει αποκατάσταση ενός αισθήματος δικαίου, με όποιο τρόπο εννοεί κάποιος το δίκιο.

Οι τρομοκρατικές οργανώσεις καλύπτονται διαχρονικά από ένα πέπλο μυστηρίου, ως προς την δομή τους ,τον τρόπο πού εξασφαλίζουν τα μέσα της πάλης τους .Εμφανίζονται μέσα από το σκοτάδι ενός ακήρυχτου πολέμου μέσα στη κοινωνία και συνήθως καταλήγουν στη φυλακή είτε στα νεκροταφεία, παίρνοντας μαζί τους τα μυστικά τους.

Αποκαθιστούν μια πρόσκαιρη  αίγλη μέσα στη κοινωνία, όταν υποτίθεται ότι μάχονται στο όνομα  μιας απονομής δικαιοσύνης και επικρίνονται σφόδρα όταν στρέφονται σε  τυφλά  κτυπήματα πού θρηνούν αθώα θύματα.

Όπως και να 'χει, οι τρομοκράτες κινούνται ανάμεσα μας, μιλούν στο όνομα μας και προβαίνουν σε πράξεις πού υποτίθεται μας αφορούν. Άλλωστε ένας από τους στόχους τους είναι η δική μας αφύπνιση.

Διαχρονικά, όποτε έχουν υπάρξει τρομοκρατικές κινήσεις, έχουν υπάρξει δύο σαφή και άμεσα αποτελέσματα: φόβος και καταστολή. Οτιδήποτε άλλο η τρομοκρατία επιδιώκει, με κάποιο μαγικό τρόπο, δεν έχει  άλλο αποτέλεσμα.

Θα πρέπει κάποιος να είναι ηλίθιος ή ύποπτος για να μην αντιλαμβάνεται, ότι η πράξη του ανεξάρτητα από την πρόθεση του, παράγει σταθερά και μόνιμα αρνητικά αποτελέσματα ως προς αυτό πού επιδιώκει.

Δεν χρειάζεται νομίζω να αναλύσω εκτενώς τους λόγους  πού παράγονται αυτά τα ίδια σταθερά αποτελέσματα από τις τρομοκρατικές κινήσεις Όποιος έχει κάποια στοιχειώδη ιστορική μνήμη και κοινωνική ματιά αντιλαμβάνεται.

Η ιερή οργή επίσης πού η επίσημη εξουσία μαζί με τους εκάστοτε αβανταδόρους της, δημοσιογράφους ,σταλινικούς ,κόμματα , κτυπά -υποτίθεται- την τρομοκρατία θα ήταν για γέλια, αν μέσα από τον καθρέπτη πού ο ένας βλέπει τον άλλον δεν έβλεπε απλώς το πρόσωπο του.

Η εξουσία δεν φοβάται την τρομοκρατία γιατί η διαχείριση της αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα όπλα της για να φοβίζει το ανθρώπινο κοπάδι, όταν αυτό παρουσιάζει τάσεις ανεξαρτησίας.

Η τρομοκρατία επίσης φαίνεται ότι δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την εξουσία, διότι μέσα στους κόλπους της αναπαράγει απλώς τις ίδιες εξουσιαστικές σχέσεις τις οποίες υποτίθεται ότι στηλιτεύει με δυναμικό τρόπο.

Να 'χαμε να λέγαμε δηλαδή!

Εμείς τώρα, πού δεν είμαστε ούτε με τα όπλα στο χέρι, αλλά ούτε ασκούμε εξουσία και παρακολουθούμε αυτό το «θεατρικό» δρώμενο ανάμεσα στη εξουσία και τα άτακτα παιδιά της ,καλό θα ήταν να διατηρούμε την καθαρότητα μας ως προς αυτό πού διαδραματίζεται στο κοινωνικό θέατρο.

Η απελευθέρωση του ανθρώπου από τον Αρνητικό άνθρωπο -δηλαδή από τον άνθρωπο που αγαπά την εξουσία πάνω στους άλλους-, είναι αποτέλεσμα μιας επίπονης διαδικασίας αποκρυπτογράφησης του αινίγματος της ζωής. Όσοι λύσουν το αίνιγμα θα είναι οι σοφοί και όσο περισσότεροι σοφοί υπάρχουν, τόσο αυτός ο κόσμος θα έχει μεγαλύτερες ελπίδες να μεταμορφωθεί σε κάτι καλύτερο.

Βαθιές ανάσες

Για δραστικό ψυχοεγκεφαλικό καθαρισμό από τους εκβιασμούς του επίκαιρου 

και από τις τοξικές επιδράσεις της ακατάπαυστης κυρίαρχης προπαγάνδας, 

παρακαλώ προχωρήστε στην ανάγνωση των παρακάτω δυο αποσπασμάτων

σε συνάρθρωση με την ιστορία που αφηγείται το μεταξύ τους βίντεο. H.S.

«Τα συναισθήματά μας δεν περιορίζονται στη δουλειά μας, στις γνώμες μας ή στην αγάπη της οικογένειάς μας, αλλά απλώνονται σ’ ένα ανεξερεύνητο σύμπαν, το οποίο μπορεί να είναι χαρμόσυνο ή θλιβερό, εξωτικό σαν τις αναμνήσεις από την Αφρική ή τη Βρετάνη, να πηγάζουν από πραγματικές αναμνήσεις ανακατεμένες με όνειρα, κάνοντάς μας να διακρίνουμε μια διάσταση της ύπαρξης που θα την θέλαμε πραγματική.

Το αίσθημα αυτό δεν είναι μόνο μια ενθύμηση εντυπώσεων.  Είναι η εύθραυστη εκδήλωση μιας διάστασης της ζωής, στην οποία συνήθως αρνούμαστε να εισέλθουμε.  Πέρα από την ορθολογική σκέψη, υπάρχει ένας κόσμος, που δεν εκφράζει ούτε την ιδέα μιας αρχής ούτε την ιδέα ενός τέλους, αλλά αντίθετα μαρτυρά ότι είμαστε οντολογικά ατελείς, το γεγονός ότι μπορούμε να μετέχουμε σ’αυτό που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. […]

Είτε ξυπνά από συγκινήσεις που βιώσαμε εμείς οι ίδιοι, από συγκινήσεις που βίωσαν άλλοι άνθρωποι και μας τις μετέφεραν ή από συγκινήσεις που απλώς φανταζόμαστε, η νοσταλγία μάς παραπέμπει πάντοτε σε βαθιές συγκινήσεις.  Γιατί μόνον οι βαθιές συγκινήσεις μπορούν να παράγουν τόσο λεπτά και σύνθετα συναισθήματα.  Θα ήθελα όλες οι στιγμές της ζωής μου, της ζωής των φίλων μου ή της ζωής ανθρώπων που δεν γνωρίζω, να προκαλούν τέτοιες συγκινήσεις.  Πόσο πλούσια θα ήταν τότε η ζωή μας!»  

Υβ Λε Μανάκ, Ο Κήπος | Η δικαιοσύνη, τα κορίτσια και η αιωνιότητα

(υπό επανέκδοση)

«Καθώς δεν γνωρίζει από την ίδια του την πείρα περί τίνος πρόκειται  −ιδίως όταν κρίνεται η τύχη του, όποτε οι αντικειμενικοί λόγοι παραποιούν τα γεγονότα−, ο τεχνικός άνθρωπος εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από αόρατες δυνάμεις λυτρωτικής φύσεως, που υποτίθεται ότι του αποκαλύπτουν τι κρύβεται πίσω από την όψη των γεγονότων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το υποκατάστατο της εμπειρίας, δηλαδή η πληροφορία “όσων γνωρίζουν τα πράγματα”, σημαίνει για τον τεχνικό άνθρωπο μετάληψη της ουσίας του κόσμου. […]

Η τήρηση και η επανάληψη αυτής της τεχνικής παράδοσης έρχονται να συγκαλύπτουν την πνευματική γυμνότητα του σύγχρονου ανθρώπου −συνήθως σαν μια ενδυμασία “από δεύτερο χέρι” φτιαγμένη για την αντιμετώπιση ενός ξένου καιρού, κάποτε όμως και σαν μια ιδεολογική στολή εκστρατείας εναντίον όσων αντιλαμβάνονται τον κόσμο στη βάση άλλων συμφερόντων. […]

Για να πείσει τον άνθρωπο ότι έχει δίκιο, η πληροφορία στηρίζεται στον αριθμό. Εφόσον δεν υπάρχει εσωτερική σχέση μεταξύ ανθρώπου και θέματος, μόνη αξία

• ενός συλλογισμού είναι το ότι εκπροσωπεί πολλούς∙
• μιας απαίτησης το ότι προβάλλεται από πολλού∙ και
• ενός πράγματος το ότι το αγοράζουν πολλοί.

Έτσι τα ποσά αντικαθιστούν τον αυθεντικό λόγο και τα κοινωνικά περιγράμματα την προσωπική εγγύηση της έκφρασης. Για να εκπληρώσει λοιπόν τα αιτήματα του κοινού βίου, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν χρειάζεται να υπερνικήσει την εσωτερική του αντίσταση και να δημιουργήσει το ηθικό του μέγεθος. Αρκεί, είτε να εισχωρήσει σε διάφορους απρόσωπους χώρους αριθμητικής τάξης (όμιλοι, κ.τ.τ.), είτε να συμμεριστεί την απροσωπία των πραγμάτων (ποσοστά, κ.τ.τ.).»

Σπ. Κυριαζόπουλος, Ενώπιον της Τεχνικής (1967)

Προϋποθέσεις διεξόδου

Η κεντρική ιδέα που μας στοιχειώνει, είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει ριζική κοινωνική αλλαγή αν δεν υπάρξει ριζική αναδιατύπωση της ιδέας μας για τον κόσμο και τον άνθρωπο. Γι’ αυτό, άλλωστε, θεωρούμε πως το πιο καθοριστικό στοιχείο της αποτυχίας των μέχρι σήμερα κινημάτων που οραματίστηκαν μια ριζικά καλύτερη κοινωνία από αυτήν που εγκαινίασαν οι αστικές επαναστάσεις, πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός ότι στηρίχτηκαν στις ίδιες κεντρικές ιδέες και αξίες της κατεστημένης κοινωνίας: π.χ. την ωφελιμιστική αντίληψη και την τεχνικιστική ιδέα ότι η ποιότητα του κοινωνικού δεσμού εξαρτάται ευθέως ανάλογα από την ποσότητα των παραγόμενων και κυκλοφορούντων προϊόντων. Διότι ο κόσμος που συγκροτήθηκε πάνω σε τούτες τις ιδέες, δεν είναι άλλος από τον κόσμο που σήμερα μας πνίγει και κανένας άλλος, έστω δικαιότερος σε επίπεδο διανομής των προϊόντων ας πούμε, δεν μπορεί να προκύψει μέσα από αυτές!

Τα σημερινά αδιέξοδα ελπίζουμε ότι έχουν σε σημαντικό βαθμό κλονίσει αυτές τις αντιλήψεις. Ωστόσο, αυτά καθεαυτά δεν υποδεικνύουν προς τα πού μπορεί να υπάρξει διέξοδος. Έτσι, ο αστικός πολιτισμός εξακολουθεί να κυριαρχεί από κεκτημένη ταχύτητα και, γι’ αυτό ακριβώς, ολοένα και πιο ανεξέλεγκτα, ανισόρροπα, παραισθητικά, νομίζοντας για θρίαμβο του ανθρώπου τον επερχόμενο εφιάλτη του νεκροζώντανου βιορομπότ μέσα στην ψυχρή νύχτα που ενορχηστρώνει ο κυνισμός της σύγχρονης τεχνοκρατικής ελίτ.

Ντόναλντ Γουίνικοτ
(1896-1971)

Γι’ αυτό το λόγο θεωρούμε επιτακτική την ανάσυρση, τον αναστοχασμό, την αναδιατύπωση και την αξιοποίηση εκείνων των ιδεών που βλέπουμε ότι μπορούν να συνδράμουν στην έξοδο από τη μαγεία του κυρίαρχου τεχνολογικού μεσσιανισμού, θεμελιώνοντας σε άλλες βάσεις την ποιότητα του κοινωνικού δεσμού. Εννοείται, ασφαλώς, ότι αυτό δεν αρκεί για να υπάρξει πράγματι διέξοδος! Όπως επίσης, πρέπει να εννοείται ότι διέξοδος δεν μπορεί να υπάρξει με την επιστράτευση πυροτεχνημάτων και με τις ευκολίες στις οποίες έχει εθιστεί ο σύγχρονος λάτρης των αυτοματισμών και των ταχύρρυθμων ικανοποιήσεων. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ανάσυρση, ο αναστοχασμός, η αναδιατύπωση και η αξιοποίηση για την οποία μιλούμε, και την οποία προσπαθούμε μέσα από αυτό το ιστολόγιο, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη στερέωση των αντιρρήσεων και της δυσφορίας μας έναντι του κυρίαρχου πολιτισμού, και συνάμα στην πύκνωση του αμυδρού φωτός που βλέπουμε να αχνοφέγγει μες από τις ρωγμές του. Κι αυτό, ίσως δεν είναι τόσο λίγο όσο φαίνεται με μια πρόχειρη ματιά.

Μια από τις ιδέες στις οποίες ελπίζουμε λοιπόν, παραμένει για εμάς η ιδέα του παιχνιδιού: όχι σαν μέσου εκτόνωσης των πιέσεων κατά το λεγόμενο «ελεύθερο χρόνο», αλλά ως της δραστηριότητας εκείνης που θεμελιώνει τον πολιτισμό. Γύρω από αυτήν, επομένως, το σημερινό εδάφιο:

«Η σημασία του παιχνιδιού πήρε καινούργια χροιά από τότε που άρχισα να εξετάζω το θέμα των μεταβατικών φαινομένων, ανιχνεύοντάς τα σε όλες τις λεπτές εξελίξεις τους, από την πρώιμη χρήση ενός μεταβατικού αντικειμένου ή τεχνικής έως τα έσχατα στάδια της ικανότητας του ανθρώπινου πλάσματος για πολιτισμική εμπειρία. […]

Το παιχνίδι είναι εκείνο που είναι καθολικό και που ανήκει στην υγεία. […] Είναι φοβερά συναρπαστικό και διεγερτικό, όχι (ας το κατανοήσουμε!) κυρίως επειδή συμμετέχουν σε αυτό τα ένστικτα. Το ιδιαίτερο στοιχείο του παιχνιδιού είναι πάντοτε η αβεβαιότητα που έχει να κάνει με την αλληλενέργειας της ατομικής-υποκειμενικής ψυχικής πραγματικότητας και της εμπειρίας της αντίληψης και του ελέγχου πραγματικών αντικειμένων (της υπάρχουσας ή κοινής πραγματικότητας). Αυτή είναι η αβεβαιότητα της ίδιας της μαγείας, της μαγείας που εμφανίζεται στην οικειότητα μιας σχέσης η οποία διαπιστώνεται πως είναι αξιόπιστη. […] 

Για να συλλάβουμε την ιδέα του παίζειν, είναι χρήσιμο να σκεφτούμε την απασχόληση που χαρακτηρίζει το παίξιμο ενός μικρού παιδιού. Το περιεχόμενο δεν ενδιαφέρει. Αυτό που ενδιαφέρει, είναι η κατάσταση της σχεδόν απόσυρσης, που συγγενεύει με τη συγκέντρωση των μεγαλύτερων παιδιών και των ενηλίκων. Το παιδί που παίζει κατέχει ένα χώρο, τον οποίο δεν μπορεί εύκολα να εγκαταλείψει, ούτε και μπορεί εύκολα να δεχτεί εισβολές σε αυτόν. Αυτή η περιοχή του παιχνιδιού δεν είναι εσωτερική ψυχική πραγματικότητα αλλά ούτε και εξωτερικός κόσμος. […] 

Εδώ είναι χτισμένο το σύνολο της βιωματικής ύπαρξης του ανθρώπου: Δεν είμαστε πλέον ούτε εσωστρεφείς, ούτε εξωστρεφείς. Βιώνουμε τη ζωή στην περιοχή των μεταβατικών φαινομένων, στη συναρπαστική πρόσμιξη υποκειμενικότητας και αντικειμενικής παρατήρησης, και στην ενδιάμεση περιοχή ανάμεσα στην εσωτερική πραγματικότητα του ατόμου και την κοινή πραγματικότητα του κόσμου, που για το άτομο είναι εξωτερική. […] 

Το σπουδαίο στοιχείο του παιχνιδιού είναι ότι στο παίξιμο, και ίσως μόνο σε αυτό, το παιδί ή ο ενήλικος είναι ελεύθερος να είναι δημιουργικός και να χρησιμοποιεί όλη του την προσωπικότητα∙ και το άτομο ανακαλύπτει τον εαυτό του, μόνον όταν είναι δημιουργικό. Άμεσα συνδεδεμένο με αυτό, είναι και το γεγονός ότι μόνο στο παίξιμο είναι δυνατή η επικοινωνία. […] 

Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ακόμα να εξετάσουμε το ερώτημα, τι είναι η ζωή. Οι ψυχωτικοί ασθενείς μας μάς πιέζουν να προσέξουμε αυτό το βασικό πρόβλημα. Βλέπουμε λοιπόν, ότι αυτό που κάνει ένα βρέφος ν’ αρχίζει να είναι, να νιώθει ότι η ζωή είναι πραγματική, να βρίσκει ότι η ζωή είναι άξια να τη ζήσει, δεν είναι η ικανοποίηση των ενστίκτων του. […] Ο εαυτός πρέπει να προηγηθεί της χρήσης του εαυτού από το ένστικτο. Ο καβαλάρης πρέπει να οδηγήσει το άλογο και όχι εκείνο να τον πάει όπου θέλει. Όταν κάποιος μιλάει για έναν άνθρωπο, μιλάει γι’ αυτόν μαζί με το σύνολο των πολιτισμικών εμπειριών του. Το σύνολο σχηματίζει τη μονάδα. […] 

Ο χώρος όπου τοποθετείται η πολιτισμική εμπειρία βρίσκεται στο δυνητικό διάστημα ανάμεσα στο άτομο και το περιβάλλον (αρχικά, το αντικείμενο). Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για το παίξιμο. Η πολιτισμική εμπειρία αρχίσει με τη δημιουργική ζωή, η οποία πρωτοεκδηλώνεται στο παιχνίδι.  […] 

Έχουμε χρησιμοποιήσεις τις έννοιες εσωτερικό και εξωτερικό, και χρειαζόμαστε μια τρίτη. Πού είμαστε όταν κάνουμε ό,τι πραγματικά κάνουμε όταν απολαμβάνουμε; Μπορεί να μας βοηθήσει θετικά εδώ η εξέταση της πιθανής ύπαρξης τόπου ζωής, που δεν περιγράφεται ακριβώς ούτε από τον όρο ‘εσωτερικό’, ούτε από τον όρο ‘εξωτερικό’; […] 

Κοιτάζοντας πρώτα την εξωτερική πραγματικότητα και την επαφή του ατόμου με αυτήν από την άποψη της σχέσης του με αντικείμενα και της χρήσης αντικειμένων, βλέπουμε πως η εξωτερική πραγματικότητα είναι καθεαυτή σταθερή. Επιπλέον, ο ενστικτικός εφοδιασμός, που παρέχει το στήριγμα για τη σχέση με αντικείμενα και τη χρήση τους, είναι και αυτός σταθερός για το άτομο, αν και ποικίλλει ανάλογα με τη φάση, την ηλικία και την ελευθερία του να χρησιμοποιεί τις ενστικτικές ορμές. Εδώ είμαστε πολύ λίγο ελεύθεροι. […] 

Αν πάλι κοιτάξουμε την εσωτερική ψυχική πραγματικότητα κάθε ατόμο στο μέτρο που έχει αποκτηθεί ένας βαθμός ωριμότητας, ο οποίος συνεπάγεται την εδραίωση ενός ενιαίου εαυτού, βλέπουμε και πάλι μια σταθερότητα, που ανάγεται στην κληρονομιά, την οργάνωση της προσωπικότητας, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που έχουν ενδοβληθεί και στους προσωπικούς παράγοντες που έχουν προβληθεί. 

Σε αντίθεση με αυτές, θεωρώ ότι η περιοχή που είναι διαθέσιμη για χειρισμό από την άποψη ενός τρίτου τόπου/τρόπου ζωής −όπου υπάρχει πολιτισμική εμπειρία ή δημιουργικό παίξιμο−, είναι η εξαιρετικά μεταβλητή περιοχή μεταξύ των ατόμων∙ κι αυτό επειδή αυτή η Τρίτη περιοχή είναι προϊόν της εμπειρίας του ατόμου στο περιβάλλον που του έχει παρασχεθεί. Εδώ, υπάρχει ένα είδος μεταβλητότητας, η οποία είναι ποιοτικά διαφορετική από τις μεταβλητότητες που ανάγονται στο φαινόμενο της εσωτερικής ψυχικής πραγματικότητας και της εξωτερικής ή κοινής πραγματικότητας. Η έκταση αυτής της τρίτης περιοχής μπορεί να είναι ελάχιστη ή μέγιστη, ανάλογα με το άθροισμα των πραγματικών εμπειριών, καθώς το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του τόπου, στον οποίον έχουν θέση το παιχνίδι και η πολιτισμική εμπειρία, είναι το ότι στηρίζει την ύπαρξή του σε εμπειρίες ζωής και όχι σε κληρονομημένες τάσεις.»

Donald Winnicott, Playing and Reality (1971)

στα ελληνικά, Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα

(εκδ. Καστανιώτης, 1979)

Τώρα, οι εκπομπές που τράνταξαν τα απογεύματα!

Φίλες και φίλοι,

Τέρμα οι δικιολογίες!

Δεν υπάρχουν πια τα «Μα είστε τρελοί; 5 με 7 το απόγευμα ο κόσμος ξεκουράζεται, δεν ακούει ιντερνετικό ραδιόφωνο»!

Για όποιον θέλει να τις ακούσει, οι πρώτες 5 εκπομπές-περιδινήσεις στο Beton7 ArtRadio γύρω από την καταστασιακή περιπέτεια, μαζί με την εισαγωγική του περασμένου Μαΐου, επιτέλους είναι εδώ:

1. Ύπαρξη, διαρκής επανάσταση και κατασκευή καταστάσεων

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/24-10-13-citytravellers

2. Η Περιπλάνηση στα ερείπια της μοντέρνας Τέχνης

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/7-11-13-cut-citytravellers

3. Παιχνίδι και Λαβύρινθος: η αντι-ωφελιμιστική οπτική στον κόσμο

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/22-11-13-citytravellers

4. Το τέλος της Οικονομίας και η πραγμάτωση της Τέχνης

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/05-12-13-citytravellers

5. «Μη δουλεύετε ποτέ!»: Γιορτή και επανάσταση

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/19-12-13-citytravellers 

Και φυσικά, η ιστορική εισαγωγική εκπομπή μαζί με τον Izi, που με τη βοήθεια του Alan Vega και ορισμένων άλλων υπονομευτών του δημόσιου αισθήματος, έσπασε τα woofers και τα twiters των ανυποψίαστων personal computers:

https://soundcloud.com/katerinaathanasiou/30-5-13-citytrav

Υπ' όψιν: Η χθεσινή, 6η εκπομπή (με θέμα την ολισθηρή γέφυρα μεταξύ Ύπαρξης και Ιστορίας, ή πιο απλά Κίρκεγκωρ και Χέγκελ), καθώς και οι επόμενες που θα ακολουθήσουν μέσα στο ακανθώδες λιβάδι του ιστορικοπολιτικοκαταστασιακού ευ αγωνίζεσθαι, θα ανεβαίνουν κι αυτές σιγά-σιγά με τη σειρά τους!

Τέχνη, ποιότητα, επιστήμη

«Πάντα με στενοχωρούσε το γεγονός ότι η επιστήμη δεν έχει τρόπο ν’ αναγνωρίζει την ποιότητα των ανθρώπινων βιωμάτων, η οποία διαρκώς αυξομειώνεται. Ανά πάσα στιγμή, το καθετί γίνεται αισθητό ως “καλύτερο” ή “χειρότερο”, κι αυτό δεν είναι απλώς αξιολόγηση. Είναι κρίση επί της ουσίας, βασισμένη σε μια βαθιά συναίσθηση κρυφών αξιών, χωρίς τις οποίες καμία ανθρώπινη ζωή δεν θα είχε νόημα.

Για τον καλλιτέχνη, διαβαθμίσεις καλού και κακού −επίπεδα ποιότητας− υφίστανται κάθε ώρα και στιγμή. Αυτό είναι που καθοδηγεί την καλλιτεχνική δημιουργία. Για την επιστήμη, τα επίπεδα ποιότητας δεν έχουν μετρήσιμη υπόσταση και συνεπώς απορρίπονται με τη βολική λέξη “υποκειμενικά”. […]

Όταν πρωτοδιάβασα ένα βιβλίο για τον Αϊνστάιν, η έννοια της σχετικότητας αμέσως κέντρισε τη φαντασία μου, γιατί έδειχνε ότι μέσα σε κάθε μετρήσιμο μέγεθος καραδοκούσε ένας συντελεστής που η κλασική Φυσική τον είχε αγνοήσει, κι ότι το αδιάσειστο “δυο και δυο”, που είχα μάθει από παιδί, έκανε τέσσερα μόνο με σχετικό τρόπο. Τη στιγμή που έμαθα ότι δυο και δυο δεν κάνουν αναγκαστικά τέσσερα, η επιστήμη ξαφνικά ζωντάνεψε∙ έγινε καθαρή ποίηση, ο κοινότοπος ορθολογισμός κατέρρευσε, η απεραντοσύνη του αγνώστου επιβλήθηκε ξανά και το δέος επανεμφανίστηκε. […]

Επινόησα λοιπόν για τον εαυτό μου μια νέα, μετά τον Αϊνστάιν θεωρία, στην οποία όλες οι εξισώσεις έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν ένα συντελεστή που τον ονόμαζα “ποιοτική διάσταση”. Το μόνο που μ’ ένοιαζε, ήταν να καταρρίψω τα στεγανά ανάμεσα στην επιστήμη, την τέχνη και τη θρησκεία, και να τις συνενώσω μέσα στην ίδια παρατηρήσιμη, κατανοητή εμπειρία. Τόσο πολύ με είχε ενθουσιάσει η πρωτοφανής ανακάλυψή μου, που ήθελα ν’ ανέβω στις στέγες και να φωνάξω: “Εύρηκα! Η ποιότητα υπάρχει! Οι ποιοτικές διαφορές είναι πραγματικές”!».

Πήτερ Μπρουκ, Νήματα χρόνου | Μια αυτοβιογραφία (1998)

μετάφραση  Νίκος Χατζόπουλος, εκδ. ΚΟΑΝ (2001)

The harder they come...

... the harder they 'll fall 

(μας άνοιξε η όρεξη για τον μεγάλο Jimmy Cliff,

 κι είπαμε να τη μοιραστούμε μαζί σας για καλή βδομάδα

... ενώ βεβαίως οι συζητήσεις που ανοίξαμε

δεν λένε να κοπάσουν)

Ο μύχιος θάνατος

Marie de Hennezel

Διάβασα σήμερα στα ηλεκτρονικά μμε απόσπασμα, με τίτλο «Να βρω τη δύναμη να αυτοκτονήσω», από μια συνέντευξη στην εφημερίδα Real του γνωστού ηθοποιού Γρηγόρη Βαλτινού, όπου λέει τα εξής:

-Σκέφτεστε ποτέ τα γηρατειά;

«Πάρα πολύ. Δεν τα θέλω καθόλου. Δεν θέλω την ανημποριά και το φόρτωμα στους άλλους. Θα ήθελα να βρω τη δύναμη να φύγω μόνος μου.»

-Δηλαδή;
«Να βρω έναν τρόπο να πεθάνω. Να βρω τη δύναμη να αυτοκτονήσω… Και τώρα που είμαι ενεργός σε όλους τους τομείς-στη ζωή, στη δουλειά, στην προσφορά, στα παιδιά μου-εάν επρόκειτο αύριο να περάσω στην ανημποριά, έχω σκεφτεί ακόμα και τις κινήσεις που θα προηγηθούν της… αποχώρησής μου. Θα τακτοποιούσα τις εκκρεμότητές μου πριν τις αφήσω, ώστε να μη βασανίσω μετά τους δικούς μου, θα έκλεινα όλες μου τις υποχρεώσεις, θα πέταγα ό,τι περιττό μάζευα για να συντροφεύει στη ζωή, θα ζητούσα συγγνώμη για τον πόνο που ίσως θα προξενούσα σε κάποιους και ύστερα θα αποχαιρετούσα τον κόσμο λίγο καλυμμένα για να μην τον σοκάρω. Δεν θα μπορούσα να αντέξω τη ζωή χωρίς ζωή.»

Χμμμμμμμμμ... Σκέψεις, οι παραπάνω, που όλο και πιο συχνά ακούγονται, αναπάντητα μηνύματα που συνδυάζουν τα γηρατειά με κάτι το ντροπιαστικό και την αυτοκτονία με το θάρρος, θυμίζοντάς μου κάποιες από τις καυστικότατες όσο και ευφυείς παρατηρήσεις του Μισέλ Ουελμπέκ στη μυθιστορηματική «πραγματεία» του για την κατάσταση του μοντέρνου ανθρώπου τις παραμονές της μετάλλαξής του σε βιορομπότ − όπως, για παράδειγμα:

«Ποτέ, σε καμιά εποχή και σε κανένα άλλο πολιτισμό, οι άνθρωποι δεν σκέφτονταν διαρκώς την ηλικία τους. Ο καθένας έχει στο νου του μια απλή προοπτική του μέλλοντός του∙ θα έρθει η στιγμή όπου το άθροισμα των φυσικών απολαύσεων που του απομένουν, θα είναι μικρότερο από το άθροισμα των βασάνων (με δυο λόγια, ο καθένας νιώθει εντός του το κοντέρ να γυρίζει −και να γυρίζει πάντοτε προς την ίδια κατεύθυνση). Αυτή η ορθολογιστική αποτίμηση των απολαύσεων και των βασάνων που ο καθένας, αργά ή γρήγορα, υποχρεούται να κάνει, καταλήγει αναπόφευκτα μετά από μια ορισμένη ηλικία στην αυτοκτονία», (Τα στοιχειώδη σωματίδια, 1998).

Αλλά, θα μου πείτε, είναι εύκολο να λέει κανείς τέτοια πράγματα σ’ ένα μυθιστόρημα, ή θεωρητικά. Σωστά. Λοιπόν, με πλήρη επίγνωση ότι πραγματικά το θέμα δεν προσφέρεται για θεωρητικούς καθησυχασμούς, λεκτικές παρηγοριές και λυρικές εξάρσεις, είτε προς τη μια μεριά είτε προς την άλλη, αισθάνομαι την ανάγκη να σας θέσω υπόψη, και να σας προτρέψω να το διαβάσετε οπωσδήποτε, το βιβλίο της Marie de Hennezel, Ο Μύχιος Θάνατος, με τον ακριβέστατο υπότιτλο: Οι ετοιμοθάνατοι μάς μαθαίνουν τη ζωή (εκδ. Synérgie, 2011). 

Εδώ, η de Hennezel περιγράφει και μοιράζεται μαζί μας την προσωπική εμπειρία της από την συνοδεία ετοιμοθάνατων ανθρώπων −άλλοτε φίλων της κι άλλοτε στα πλαίσια μιας «κλινικής πόνου» και μιας «κλινικής λοιμωδών νόσων» (για το Aids ειδικότερα), στις οποίες εργάζεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια−, κι έχει πολλά σπουδαία κι από πρώτο χέρι να μας πει, όπως ότι:

«Κρύβουμε τον θάνατο σαν να ήταν ατιμωτικός, σαν να ήταν βρώμικος. Δεν βλέπουμε σε αυτόν παρά φρίκη, παραλογισμό, βασανιστική και άσκοπη οδύνη, κατάφωρη αδικία, ενώ είναι το αποκορύφωμα της ζωής μας, το επιστέγασμά της, αυτό που της προσφέρει νόημα και αξία, παραμένοντας βέβαια πάντοτε ένα τεράστιο μυστήριο, ένα μεγάλο ερωτηματικό στα έγκατα του “είναι” μας.

Γνωρίζω πως θα πεθάνω μια μέρα, παρόλο που δεν γνωρίζω το πώς και το πότε. Το γνωρίζω κάπου βαθιά μέσα μου. Γνωρίζω πως μια μέρα θα πρεπει να εγκαταλείψω τους δικούς μου, εκτός κι αν εκείνοι με εγκαταλείψουν πρώτοι. Παραδόξως, αυτή η μύχια και βαθιά γνώση είναι ό,τι έχω κοινό με όλα τα υπόλοιπα ανθρώπινα όντα. Γι’ αυτό ο θάνατος του συνανθρώπου μου με αγγίζει. Μου επιτρέπει να εισέλθω στην ουσία της μοναδικής και πραγματικής ερώτησης: ποιο είναι επιτέλους το νόημα της ζωής μας; […]

Μήπως ο θάνατος μας δημιουργεί τόση αγωνία επειδή μας παραπέμπει στα πραγματικά ερωτήματα, αυτά που συχνά έχουμε καταχωνιάσει σκεπτόμενοι πως θα τα αντιμετωπίσουμε αργότερα, όταν θα είμαστε σε πιο προχωρημένη ηλικία, πιο ώριμοι, όταν θα έχουμε υποτίθεται το χρόνο να κάνουμε στον εαυτό μας πιο ουσιαστικά ερωτήματα;

Εκείνοι που πλησιάζουν τον θάνατο, ανακαλύπτουν μερικές φορές πως η εμπειρία του “μετά”, τούς έχει ήδη προσφερθεί εδώ και τώρα, από την ίδια την εμπειρία της ζωής. Η ίδια η ζωή δεν μας περιφέρει άραγε από το ένα “μετά” στο άλλο, στο “μετά” από εμάς, στο μετά τις βεβαιότητές μας, στο μετά τις κρίσεις μας, στο μετά τους εγωϊσμούς μας, στο μετά τα προσχήματα; […]

Ο χρόνος του θανάτου δεν είναι, όπως συχνά πιστεύουμε, ένας παράλογος χρόνος που στερείται νοήματος. [… Και …] ο χώρος που έχει προβλεφτεί για τη φιλοξενία των ετοιμοθάνατων, μπορεί να λειτουργεί και αντίστροφα, δηλαδή σαν χώρος όπου εκδηλώνεται η ζωή με όλη της τη δύναμη. […]

Τη στιγμή που ο θάνατος είναι τόσο κοντά, που η θλίψη και ο πόνος κυριαρχούν, μπορεί να υπάρξει ακόμα ζωή, χαρά, ψυχική δύναμη πρωτόγνωρη σε ένταση και σε βάθος.»

Αυτά σαν μια πολύ μικρή εισαγωγή, πρόσκληση μάλλον να το μελετήσετε!