Οι έμποροι των εθνών

«[…] Δεν θέλομεν διηγηθή ουδέν, όπερ να μην παρέχη ημίν αφ’ εαυτού την ύλην προς περιγραφήν του. Ο ουρανός και η απελπισία λαλούσι με αποσιωπητικά, ως είπε ποιητής τις, όστις δια τούτο ίσως και προώρως εσιώπησε...

Μην κινήτε τας μυστηριώδεις ταύτας ίνας, ας πάντες αισθάνεσθε και τον μηχανισμόν αυτών δεν κατανοείτε. Δεν είναι χορδαί κιθάρας, ή δεν ευρέθη η χειρ, ήτις θα ψαύση αυτάς,και το πλήκτρον, όπερ θα τας κρούση. Δεν είναι χορδαί κιθάρας, είναι χορδαί της καρδίας σας. Ηξεύρω, ότι ουδείς τολμά ποτε ν’ ατενίση εντός εαυτού ως εις βαθύ και απύθμενον φρέαρ, προς ό ιλλιγγιά η δράσις. Κατοπτρίζεσθε μάλλον εν τοις πράγμασι του πλησίον, και ευλόγως πράττετε. Συμβουλεύω εις πάντας την υποκρισίαν και η συμβουλή μου είναι όλως περιττή, όσο και αν σας συμβούλευον την ειλικρίνειαν, ήτις είναι όλως αδύνατος εν τω κόσμω. Αλλ’ η υποκρισία υμών είναι τόσον διαφανής, ώστε ουδ’ εαυτήν δύναται να αποκρύψη ουδέ την του ομοιοπαθούς υμών να αντικατοπτρίση.

Ζητήτε ηθικά βιβλία; Αλλά πού θα εύρητε την ηθικήν; Ουδέν άλλο είμεθα ή Ηχώ. Προτιμάτε τους φαρμακείς,τους παρασκευάζοντας υμίν προς σιτισμόν τα ιδίας υμών κακίας, τα ίδια υμών πάθη κεκοσμημένα; Προτιμάτε την εποποιΐαν των κοινωνικών βδελυρών και ασχροτήτων ή τον σατιρισμόν αυτών; Εις μάτην θέλομεν περιμένει την απάντησίν σας περί τούτου. Αύτη δεν θα είναι οριστική. Δια τούτο θέλομεν εξακολουθήσει την ειμαρμένην ημών και κοπιώδη πεζοπορίαν.

Αλλ’ αρκούντως επλανήθημεν εν τω κενώ, ας βαδίσωμεν ήδη επί του λιθοστρώτου.

Ο Ιωάννης Βενδίκης […]»

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Οι έμποροι των Εθνών (1882)

Σημ. του H.S. Τι μάστορας Θεέ μου! Γνώστης ήδη καλός του μιμητικού μηχανισμού… Και διορατικός. Ένα από τα καλύτερα ελληνικά «ιστορικά μυθιστορήματα». Τα λόγια περιττά. Διαβάστε το!