Leave your Myth about Greece

    Zούμε την κάθε μας μέρα μες τον Τρόμο. Και ο τρόμος είναι ο συνοδός μας άγγελος!

    Ο Τρόμος του Μεροκάματου, ο τρόμος των Χρημάτων, των Χρεών, του Ενοικίου, των Κοινοχρήστων, του Δανείου, της Εφορίας, του Προστίμου, της Αναπροσαρμογής, του Διακανονισμού και ο τρόμος των Λογαριασμών!

    Ο τρόμος του Νοσοκομείου, ο τρόμος των ιατρικών εξετάσεων, ο τρόμος μες το φακελάκι, ο τρόμος του ιδιωτικού ιατρείου, τα δίδακτρα του φροντιστηρίου, η τιμή του πετρελαίου και ο τρόμος της Πολεοδομίας!

    Ο τρόμος του ξαφνικού τηλεφωνήματος, ο τρόμος του αφεντικού, του επόπτη, του προϊσταμένου, του διευθυντή, της απόλυσης, του λογιστηρίου!

    Ο τρόμος της ανεργίας, της ανέχειας, της βιομηχανικά παρασκευασμένης τροφής, του νερού, του μολυσμένου αέρα, ο τρόμος μετά μουσικής μπρος στα φορτωμένα ράφια του σούπερ μάρκετ και ο τρόμος μέσα από την τηλεόραση!

    Ο τρόμος του Αλβανού, του Πακιστανού, του ξένου, του κλέφτη, του φτωχού!

    Η κυκλοφορία, η κίνηση, το μποτιλιάρισμα.!

    Ο τρόμος του γείτονα, του φίλου, του συναδέλφου, του ρουφιάνου, ο τρόμος της ξαφνικής συνάντησης, ο τρόμος του καθημερινού βλάκα, του συγγενή, της οικογένειας και ο τρόμος της μαμάς!

    Ο τρόμος της κριτικής και του βάναυσου και ειρωνικού σχολίου! Καλό να φυλάγεσαι!

    Η έλλειψη κωδίκων, καλών τρόπων (η φυσική ευγένεια συνήθως λείπει) ο εκχυδαϊσμός!

    Ο τύπος διασώζει την ουσία. Αλλά ο τύπος κριτικαρίστηκε ανηλεώς,  περιγελάστηκε σαν υποκρισία και άφησε την ουσία ανοχύρωτη.

    Η ελληνική κοινωνία είναι μια εξαιρετικά επιθετική κοινωνία. Ασκεί μια βία χαμηλής έντασης στον εαυτό της που όσο βαθαίνει η «οικονομική» κρίση, ανεβαίνει σε γράδα.

    Οι Νεοέλληνες είναι ένας λαός παράφορος (προσοχή: όχι παθιασμένος, απλά παράφορος) που θεώρησε την έλλειψη ορίων, ζεστασιά κι ευθύτητα! Που αφέθηκε να εκχυδαϊστεί και εξέπεσε γιατί έχασε τα κριτήρια. Ένα καλό φυσικό, που το διαφύλασσε η επαφή του με τη γη και την αναγκαιότητα, εξαφανίστηκε σαν αέρας όταν η αγροτιά μετανάστευσε στις πόλεις. Γιαγιάδες στα μπαλκόνια να χαζεύουν τα αυτοκίνητα, γιαγιάδες μπρος σε μια τηλεόραση, που ούτε ακούνε ούτε καταλαβαίνουν, όπως τις σηκώσαν απ’ τα τζάκια.

    Αλλά κι εκείνος ο παλιός κόσμος ήταν αφόρητος. Οι μισοί Έλληνες ήταν φασίστες. Έδιναν τις κόρες τους σε βάναυσους και βλοσυρούς συζύγους και τις ντουφέκαγαν άνδρες από ζήλεια και αδέλφια από ντροπή. Το θράσος και ο αυταρχισμός πήγαιναν μαζί με την δουλοπρέπεια. Και η δικτατορία του Μεταξά, οι μαυραγορίτες, οι δωσίλογοι, οι συνεργάτες των Γερμανών, οι ταγματασφαλίτες. Και οι παλικαράδες της Ο.Π.Λ.Α  απ’ την άλλη μεριά. Τα πογκρόμ εκατέρωθεν, Και ύστερα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους ηττημένους, οι διεστραμμένοι κάθε λογής. Και μετά η Χούντα, τα νέα στρατόπεδα, οι βασανιστές.

    Και μας δόθηκε η μεταπολίτευση που ήταν κάτι σαν άφεση, λίγο σαν αποτέλεσμα κάποιων φιλότιμων προσπαθειών, λίγο σαν θεόσταλτη κληρονομιά .Και μετακόμισαν οι Έλληνες σε κάτι που ήταν  σαν συλλογική ευτυχία, κάτι σαν ένα φρεσκοβαμμένο και ανακαινισμένο διαμέρισμα. Εν τω μεταξύ τα χιλιάδες χωριά είχαν αποκτήσει τον απαίσιο αντίλαλο της μετανάστευσης. Και λάλησε ο κούκος!

    Η Κόλαση πια σιγόκαιγε μόνο για τους αλαφροΐσκιωτους, τους ξεγραμμένους και τους «ανθρώπους άλλων εποχών». Η Ελλάδα είναι μια τρομακτική χώρα κάτω απ’ τον ήλιο. Δεν το πιστεύετε? Ρωτήστε μερικούς απ’ τους άτυχους μελαψούς που η κακιά τους μοίρα τούς έρριξε στις ακτές μας όλα αυτά τα χρόνια. «Φυλακίστηκα και βασανίστηκα στην Ελλάδα» θα σας πουν!

    Να γιατί άρκεσε η αγωγή έξωσης (απ’ το διαμέρισμα που λέγαμε) από τους πραγματικούς ιδιοκτήτες του Κόσμου, για να επέλθει, σε σύντομο χρονικό διάστημα, η ολοκληρωτική κατάρρευση του ηθικού ενός λαού. Ο τρόμος εγκαταστάθηκε πλέον μέσα στα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά! Και είναι φρόνιμο να μη ξύσεις πολύ αυτά τα κόκκαλα γιατί στα μισά από δαύτα θα βρεις άθικτα τα στοιχεία που συγκροτούν τον φασισμό.

     Μέσα σε μια τέτοια κατάσταση και με τέτοια παράδοση, η εμφάνιση της  Χ.Α, η δράση της και το πρόσφατο κατόρθωμά της ήταν απλά αναμενόμενα. Ή αλλοιώς : μάθανε ότι γαμιόμαστε, πλακώσανε κι οι γύφτοι (ας με συγχωρέσουνε οι γύφτοι).    Ένα μάτσο αρρώστων είναι τα στελέχη της και κλασσικά καθημερινοί ηλίθιοι αυτοί που την ψηφίζουν. Προσέξτε το χαιρέκακο γελάκι και τη γυαλάδα στο μάτι όταν το κοκκορεύονται. Εκδικούνται το πολιτικό σύστημα που τους εξέθρεψε και εξέθρεψαν. Πολιτικά νήπια είναι,και ζαβολιάρικα. Ζημιάρηδες και επικίνδυνοι. Ο ανθρώπινος αρουραίος δεν έζησε μόνο στη Γερμανία του ’30. Ζει παντού, κάτω απ’ την επιφάνεια και ανεβαίνει στο φως της ημέρας οπουδήποτε τα χρήματα ξαφνικά λιγοστεύουν. 

    Και το παιδί ο ράπερ πέθανε και θάφτηκε γρήγορα, τελευταίο επεισόδιο σε μια πορεία αποχαλίνωσης. Ό,τι όμως γίνεται το γράφει ο διάβολος στο κατάστιχό του και θα ΄ρθει η ώρα που θ’ απαντηθεί. Η συγκεκριμένη ομάδα μπορεί τελικά και να χαλιναγωγηθεί, η μήτρα όμως που την γέννησε γεννά κάθε λογής αδέλφια. Η Ελλάδα είναι μια τραγική χώρα κάτω από γαλανούς ουρανούς. Ικανή για το καλύτερο και το χειρότερο. Ό, τι έγινε θα ξαναγίνει. Ας μας παρασταθούν οι ηθοποιοί του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη γιατί τα τύμπανα της Τραγωδίας έχουν αρχίσει  ένα-ένα να ηχούν. Κι ας ελπίσουμε αυτή τη φορά να τα καταφέρουμε καλύτερα.

                                                                                           Β.Η

    

Επικαιρότητα

  Στην τηλεόραση δεν παίζουν πια τόσο πολύ τη ΧΑ και τον φασιστικό της κίνδυνο, τώρα έχει  «κοριτσάκι»! Άποροι τηλεθεατές! Πρώτη ύλη! Θαυμάσιο ανθρώπινο υλικό! Παμπόνηροι διαμορφωτές της… (α, χα!) κοινής γνώμης! Είναι να γελάς με τα καμώματά τους και τις άθλιες φιλοδοξίες τους. Είναι να κλαις για το ανθρώπινο κοπάδι. Κι έτσι κυλούν οι μήνες και τα χρόνια!

    Η μεγαλύτερη συμφορά ισούται με οτιδήποτε άλλο. Ίδιος τόνος, ίδια ένταση, ίδιο βάρος. Σημαντικά κι ασήμαντα σε ρυθμό πολεμικού ανακοινωθέντος και με μορφή Έκτακτου Δελτίου. Παραλήρημα ο πομπός, απάθεια ο δέκτης, Δηλαδή τρέλλα. Αφού χάθηκε το μέτρο! Και πώς να μη χαθεί αφού τ’ αφήσαμε και έπεσε στα χέρια των εμπόρων!

                                                                        Β.Η

Περίληψη του μετέωρου κόσμου

«Θα γινόταν κάτι πολύ μεγάλο, το είχε υποσχεθεί στον εαυτό της εκείνο το απόγευμα του 1965, ήταν σίγουρη ότι θα τα κατάφερνε γιατί αυτό που θα γινόταν, χωρίς να ξέρει ακριβώς πότε, υπήρχε ήδη μέσα της. Καμμιά φορά της μιλούσε. Την ειδοποιούσε να είναι προσεκτική, να μην παρασύρεται, να κάνει υπομονή όταν έβλεπε τη μαμά νευρική, να μην εκδηλώνεται πριν είναι σίγουρη για κάτι, να παρατηρεί γύρω της, να κρατάει κάπως τον εαυτό της σε απόσταση. Όλοι γύρω της ζούσαν δραματικά, έβαζαν τις φωνές. Έκλαιγαν,φώναζαν, τα έπαιρναν όλα στα σοβαρά, ακόμα κι όταν γέλαγαν ήταν πολύ σοβαροί,κάτι τους βάραινε, κάτι που δεν το ομολογούσαν. Δεν ήταν κάτι ψυχολογικό, τους βάραινε κάτι κοινό, προσπαθούσαν να ξεχάσουν κάτι, προσπαθούσαν να ζήσουν στο παρόν και δεν τα κατάφερναν. Θυμόντουσαν κάτι απροσδιόριστο, άλλοι το τοποθετούσαν τριάντα κι άλλοι πενήντα ή τετρακόσια χρόνια πριν, αλλά ήταν τελικά κάτι το απροσδιόριστο, κοντινό και μακρινό, οικείο και άγνωστο, σκοτεινό και ξεκάθαρο. Καμμιά φορά τους μιλούσε, τους έλεγε να κάνουν υπομονή, ν’αφήσουν τα πράγματα να κυλήσουν και βλέπουμε, ν’ αφήσουν τον κόσμο να ταλαιπωρηθεί λίγο ακόμα, τον πλανήτη να καταστραφεί και να οικοδομηθεί άλλη μια φορά κι ύστερα βλέπουμε. Ήταν κάτι το κοινό που μύριζε καταστροφή, μια ελάχιστη ανάσα και πάλι καταστροφή, η καταστροφή ήταν η πιο φυσική κατάσταση και το πιο δύσκολο ήταν να περιμένεις με αξιοπρέπεια την καταστροφή, να επιβιώνεις μέσα στα ερείπια όπως είχε συμβεί είκοσι, τριάντα, τετρακόσια, χίλια χρόνια πριν.Τους βάραινε μια πετυχημένη προσπάθεια κι αν ήθελες να κάνεις κάτι πολύ μεγάλο,έπρεπε να κρατηθείς σε απόσταση, να μη δώσεις μεγάλη σημασία, να μην κλαίς, να μη φωνάζεις, να μη ζεις δραματικά κάθε στιγμή, να παρατηρείς και να προσέχεις.

Ήταν σίγουρη ότι θα τα κατάφερνε τον Ιούλιο του 1965, θα έμενε απ’ έξω, θα ξεπερνούσε εύκολα αυτό το κοινό βάρος, θα έκοβε οριστικά τους δεσμούς της με το απροσδιόριστο φορτίο, θα ανοιγόταν ελεύθερη στο σύμπαν, θα κυκλοφορούσε με ταχύτητα ηλεκτρικού τραγουδιού με αγγλικούς στίχους, θα ήταν πολύ προσεκτική και σε λίγο κανείς δεν θα μπορούσε να την φτάσει, δεν θα αισθανόταν καθόλου το βάρος της, θα πήγαινε παντού, ελαφριά σαν πούπουλο, μακρινή, απρόσιτη, αδιάφορα για τα πάντα,ευγενική, κυνική, συμπαθητική, ευχάριστη. Ήξερε τον τρόπο, ήταν βέβαιη ότι θα γίνει κάτι πολύ μεγάλο γιατί ήξερε τη μέθοδο, έπρεπε να συγκρατείται όταν εκνευριζόταν η μαμά, να μην της απαντάει, να δημιουργεί γύρω της έναν αόρατο προστατευτικό κλοιό, να κλείνεται σ’ ένα παρατηρητήριο, να παρακολουθεί με συγκατάβαση τις ελαφρά ασυνάρτητες ιστορίες της γιαγιάς, να μην τις παίρνει ποτέ στα σοβαρά, να τις αντιπαρέρχεται με χαρακτηριστική ευκολία, να μην τις πιστεύει, να βλέπει τη γιαγιά σαν πλάσμα ενός άλλου κόσμου, οριστικά χαμένου.Έπρεπε να υποδύεται ότι είναι εκεί και ζει μαζί τους και την κατάλληλη στιγμή να την κοπανήσει, να ζήσει ελεύθερα, να σπάσει τα δεσμά, να κάνει κάτι δικό της, να της το αναγνωρίσουν. Ήξερε τον τρόπο, τον έλεγαν άλλωστε τα τραγούδια,τον έγραφαν οι εφημερίδες, τον ψιθύριζε το ραδιόφωνο, τον αποθέωναν οι ταινίες,όλα γύρω της τής ψιθύριζαν ότι έπρεπε να ξεκόψει, να ξεχάσει, να συγκρατηθεί,να περιμένει την κατάλληλη στιγμή κι όταν έρθει η ευκαιρία να την αρπάξει χωρίς να κοιτάξει πίσω,να προχωρήσει χωρίς να φοβηθεί, να μη σκεφτεί τίποτα, να ζήσει από εδώ και πέρα αδιαφορώντας τελείως για το τι έγινε πριν τριάντα ή χιλιάδες χρόνια, να ξεχάσει επιτέλους αυτό που οι άλλοι δεν μπόρεσαν, αυτό το απροσδιόριστο φορτίο που τους βασάνιζε και τους έκανε να ζουν δραματικά την κάθε στιγμή. […]

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια που έγιναν καπνός ήξερε τον τρόπο, όλη η παρέα της τον ήξερε, τον επεξεργαζόταν ασταμάτητα, τον τελειοποιούσε, είχε γίνει κοινό μυστικό αυτός ο τρόπος του να πετάς το κοινό φορτίο στα τάρταρα της λησμονιάς και να τρέχεις ελεύθερη, να κόβεις με χαρακτηριστική λύσσα το νήμα, επιτέλους να ξεκόβεις. Ήταν κοινό μυστικό ότι δεν χρειαζόταν καμμιά πίστη, μόνο μερικές αυταπάτες ήταν επιτρεπτές ώστε να βρίσκεις συμμάχους,καμμιά πίστη, μόνο μια δόση ύφους ανακατεμένη με λίγο λεξιλόγιο ήταν αρκετή,ήταν κοινό μυστικό ότι σαράντα λέξεις ήταν αρκετές, αρκεί να έβρισκες σαράντα λέξεις δικές σου. […]

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια επεξεργαζόσουνα τον τρόπο να είσαι μοναδική, επιτέλους ξέκοβες, έβρισκες μία-μία τις σαράντα λέξεις σου, γινόσουνα κάτι πολύ μεγάλο που ούτε το αναγνώρισαν ούτε δεν το αναγνώρισαν, γινόσουνα κάτι πολύ αδιάφορο και τώρα θυμάσαι μία-μία τις ασυνάρτητες ιστορίες ασήμαντων γυναικών τριάντα ή χιλιάδες χρόνια πριν,προσπαθώντας να εντοπίσεις σ’ ένα όρατο νησί το χαμένο νήμα που τις συνέδεε.»

Χρήστος Βακαλόπουλος, Η γραμμή του ορίζοντος, εκδ. ΕΣΤΙΑ(1991)

Σημ. H.S. Με ευγνωμοσύνη. Και πάλι. (Ας διαβαστεί σε συνάρτηση και με το «Γιατί δεν εξεγείρονται», όσο παράδοξο κι αν,ίσως, μοιάζει.)

Η πλάνη της Τεχνικής (vid) με ελληνικούς υπότιτλους!

Η εξαιρετική συνέντευξη-ομιλία του Ζακ Ελλύλ, στην οποία είχαμε αναφερθεί πριν δυόμισυ χρόνια και την οποία χρωστάμε στην ολλανδική ομάδα ReRun Produkties, τώρα με ελληνικούς υπότιτλους. Τους ενεργοποιείτε κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο στο κάτω δεξιά μέρος της οθόνης.

Μετάφραση υποτίτλων: Ιβάν Γιαννακοπούλου. Επιμέλεια: Γιάννης Δ. Ιωαννίδης. Προσαρμογή: Ηλίας Διάμεσης.

Απολαύστε την!!!

Η πλάνη της Τεχνικής (vid) με ελληνικούς υπότιτλους!

Η εξαιρετική συνέντευξη-ομιλία του Ζακ Ελλύλ, στην οποία είχαμε αναφερθεί πριν δυόμισυ χρόνια και την οποία χρωστάμε στην ολλανδική ομάδα ReRun Produkties, τώρα με ελληνικούς υπότιτλους. Τους ενεργοποιείτε κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο στο κάτω δεξιά μέρος της οθόνης.

Μετάφραση υποτίτλων: Ιβάν Γιαννακοπούλου. Επιμέλεια: Γιάννης Δ. Ιωαννίδης. Προσαρμογή: Ηλίας Διάμεσης.

Απολαύστε την!!!

Μαφιόζικες Υποθέσεις

    Θα μπορούσε να είναι ένα υποθετικό επεισόδιο από το Νονό νούμερο 1 ή το Νονό νούμερο 2. Ο τρίτος –είν’ αλήθεια- δεν ήταν εφάμιλλος με τους προηγούμενους.

    

    Ο Νονός, αμίλητος και σκεφτικός, ακούει τα πρωτοπαλίκαρά του, τους υπεύθυνους των περιοχών, τους γιούς του και τον Robert Duvall, τον δικηγόρο της Οικογένειας, να καταφέρονται ενάντια στον Λόλο, τον γαμπρό του.

    Τούτος δώ έχει αναλάβει την νέα αγορά των ναρκωτικών κι έχει δημιουργήσει ένα  τεράστιο χάος. Τρομοκρατεί τις γειτονιές, εκθέτει δημόσια τη Φαμίλια, έχει φέρει αναστάτωση στις καλές σχέσεις με την αστυνομία. Ο Γενικός Εισαγγελέας της Νέας Υόρκης είναι ανήσυχος και νευρικός.

    Ο Λόλο? Πολύ «γρήγορος» πολύ φιλόδοξος, πολύ βλάκας! Έχει δημιουργήσει ένα κράτος εν  κράτει μέσα στην Οικογένεια. Έχει δικούς του ανθρώπους, μια περίεργη ελεεινή φάρα από ασεβή και αλαζονικά παλιόπαιδα, που δεν σέβονται την ιεραρχία και είναι αποκλειστικά υπόλογοι σ’ αυτόν, όχι στην Οικογένεια. Είναι πλέον φανερό: δουλεύει για τον εαυτό του, υποσκάπτει τον Νονό και εποφθαλμιά τη θέση του.

    Σε μια στιγμή, ο Κορλεόνε, σκύβει δεξιά προς τον γιό του, τον James Caan: «Να τελειώνουμε μ’ αυτόν Τζίμμυ» λέει κουρασμένα.  "Αρκετά!"

    «Φέρε μου, μετά, τον τάδε, τον τάδε και τον δείνα απ’ τους δικούς του να τους μιλήσω.  Μ’ αηδιάζει όλη αυτή η φάμπρικα που ‘χουν στήσει Τζίμμυ, αλλά έχει πολλά λεφτά. Δεν μπορούμε να κάνουμε πια πίσω!»

    «Στείλε μετά τον θείο Πάολο στη χήρα του και πές του να κάνει ότι μπορεί για να την ησυχάσει.»

    «Έπειτα βάλε τον Αλμιράντε που είναι γλυκομίλητος να πάρει τον Paul Keegan στη Διεύθυνση της Αστυνομίας και να ζητήσει συγνώμη για τα προχθεσινά και να του πει ότι το θέμα διευθετήθηκε.»

    Απλά ο Νονός του Φράνσις Φορντ Κόππολα! Πραγματεία πάνω στη συσσώρευση του πλούτου και την φύση της ηγεμονίας. Η Μαφία σαν πεμπτουσία του καπιταλισμού. Και μια ωραία σπουδή πάνω στο κράτος: Αν η Μαφία είναι η «παράνομη»  το κράτος είναι η «νόμιμη» συμμορία.

     Νονός νούμερο 1 και νούμερο 2. Ο τρίτος – πράγματι- όχι και τόσο καλός!

     Πάντως ο Δον Κορλεόνε αλλά κι ο γιός του ο πιο ταλαντούχος ήξεραν τα μυστικά της διακυβέρνησης…

                                                                                               

                                                                                              Β.Η

Τα δύο άκρα

Πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Η σύγχρονη κοινωνία κινείται πράγματι ανάμεσα σε δυο άκρα. Ανθρωπολογικά, όμως, άκρα.Το ένα άκρο, που αποτελεί και το ιδανικό ή πρότυπο προς μίμηση, προσδιορίζεται από την ατομοκεντρική αντίληψη του ανθρώπου. Το άλλο, που αποτελεί τον τύπο προς αποφυγή, προσδιορίζεται από την κολλεκτιβιστική αντίληψη. Για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει τη σχετική προβληματική μας, χρειάζεται να επισημάνουμε κάπως σχηματικά αλλά με σχετική ακρίβεια, ότι

• ο ατομοκεντρισμός ορίζει τον άνθρωπο ως «άτομο», δηλαδή με βάση όλα όσα τον διακρίνουν ή και χωρίζουν από τη συλλογικότητα∙ ενώ
• ο κολλεκτιβισμός ορίζει τον άνθρωπο ως «μέλος» συλλογικότητας, δηλαδή με βάση όσα τον ενώνουν ή και ταυτίζουν μαζί της.

Καθώς η εξατομίκευση αποτελεί−ιστορικά: μέσα από την αντίθεσή της προς το μεσαιωνικό κολλεκτιβισμό− το ιδανικό της σύγχρονης κοινωνίας, το δικό της ορισμό του «κατεξοχήν ανθρώπινου»,επόμενο είναι αυτήν να δοξολογούν οι κυρίαρχοι διανοητές, προς αυτήν να προσανατολίζει η κυρίαρχη παιδεία και με αυτήν σαν πυξίδα ζωής να προσανατολίζεται η μέγιστη μάζα των συγχρόνων μας. Αντίστοιχα βεβαίως,κακολογείται, αποδοκιμάζεται και απαξιώνεται, ως τύπος προς αποφυγήν, η κολλεκτιβοποίηση.

Ένα ειδικό πρόβλημα του ατομοκεντρισμού είναι ότι, εάν εκληφθεί κατά γράμμα −και εξτρεμισμός δεν είναι παρά αυτό: η απαίτηση μιας κατά γράμμα πρόσληψης και άμεσης πραγμάτωσης ενός ιδανικού−, τότε δεν αποτελεί δύναμη ζωογόννησης αλλά απεναντίας διάλυσης της κοινωνίας. Στο πρόβλημα αυτό, η σύγχρονη, ατομοκεντρικά προσανατολισμένη κοινωνία μας απάντησε επιστρατεύοντας την ιδέα του συλλογικού ως «συμβολαίου»: κοινωνικό συμβόλαιο, πολιτικό συμβόλαιο, οικονομικό συμβόλαιο, ακόμα και συμβόλαιο γάμου σε τελική ανάλυση. Τούτη η ιδέα εννοεί ότι, για να παραμένει «λελογισμένα» στην τροχιά της εξατομίκευσης, δηλαδή χωρίς να υπονομεύει με ατομοκεντρικές ακρότητες τη συλλογική συνύπαρξη, ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να είναι πριν από όλα ένας «διαπραγματευτής».

Παρολαυτά, τόσο η έννοια του«συμβολαίου όσο και της «διαπραγμάτευσης» ανήκουν και αυτές στη σφαίρα του ιδανικού καθώς επί της ουσίας προϋποθέτουν άτομα που διαθέτουν ίση, ή πολύ κοντινή, ποσότητα ισχύος, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο,όπου η μέγιστη ατομοκεντρική ακρότητα στην οποία έχει την ισχύ να φτάσει ο ένας είναι π.χ. να βάψει φούξια τα μαλλιά του και να γεμίσει τη φάτσα του παραμάνες,ενώ ο άλλος να ιδιοποιηθεί το συλλογικό τόσο ώστε εξισώσει την περιουσία του με το ΑΕΠ μιας κάποιας χώρας. Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, στη μοντέρνα κοινωνία άνθισε −και με το μαρασμό της άρχισε να μαραίνεται− η προβληματική των«δικαιωμάτων», που ασφαλώς πρέπει πάντοτε να νοούνται σε αντίστιξη με τα«προνόμια», δηλαδή ως δικαιώματα των αδυνάμων, ανασχετικά της ισχύος των δυνατών. Και γι’ αυτό το λόγο, κύριο πρόβλημα της μοντέρνας κοινωνίας έγινε η μείωση της διαπραγματευτικής ρευστότητας, η αποδυνάμωση της ιδέας του «πολίτη», η υποκατάσταση του δρώντος υποκειμένου από τον «ρόλο» και η μέγιστη δυνατή παγίωση του «συμβολαίου».

Έτσι, και ιδίως στο βαθμό που υποχωρούσε η επαναστατική ορμή δια της οποίας επικράτησαν αυτά τα μοντέρνα ιδανικά, η πορεία των πραγμάτων −δηλαδή συγκεκριμένα: η πορεία αυτονόμησης του συλλογικού από τα δρώντα υποκείμενα που το συγκρότησαν−οδήγησε στην προοδευτική αντικατάσταση του «συμβολαίου» από το σύνολο εκείνων των δυναμικών και των αλληλεξαρτώμενων στοιχείων του συμβολαίου, που μπορούν να σταθούν αυτονομημένα από τη δράση των «διαπραγματευτών». Κοντολογίς, στην υποκατάσταση του «συμβολαίου» από το «σύστημα»: κοινωνικό σύστημα, πολιτικό σύστημα, οικονομικό σύστημα.

Με αυτό τον τρόπο, η μοντέρνα ατομοκεντρική κοινωνία βρέθηκε να εξαρτάται από την ευρυθμία όχι μόνο των επιμέρους «συστημάτων» της αλλά και του συνόλου της ως «σύστημα». Τούτη η ευρυθμία απειλείται

• είτε έξωθεν, από την αυξανόμενη δυναμική των προτάσεων (εάν βεβαίως υπάρχουν) που πηγαίνουν πέρα από τα ανθρωπολογικά όρια της κυρίαρχης κοινωνίας∙
• είτε εκ των έσω, από την αυξανόμενη δυναμική του ενός ή του άλλου από τα δυο ανθρωπολογικά άκρα του κυρίαρχου συστήματος και την παρεπόμενη «πτώση» του είτε προς μια κολλεκτιβιστική υποστροφή, είτε προς μια υπεξατομικευτική αποδιάθρωση.

Σίγουρα δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε, ότι συνθήκες ανατροπής−όχι όμως οπωσδήποτε και ανατροπή, ούτε και οπωσδήποτε ανατροπή υπέρ μιας καλύτερης κοινωνίας−μπορούν να υπάρξουν μόνον όταν επισυμβεί συνάντηση των δυο παραπάνω συνθηκών, δηλαδή όταν, όπως έχει ευφυώς ειπωθεί, «όταν οι πάνω δεν θα μπορούν κι οι κάτω δεν θα θέλουν». Παρολαυτά, επειδή δεν έχουμε ούτε το χάρισμα ούτε και το θράσος να το παίξουμε προφήτες ή στρατηγοί, ας αρκεστούμε να θυμίσουμε πού βρισκόμαστε τώρα υπό το φως των παραπάνω επισημάνσεων.

Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια ιστορική στιγμή (από εκείνες που μπορεί να βαστάξουν δεκαετίες και βάλε…) κατά την οποία

• η διαδικασία υποκατάστασης του «συμβολαίου» από το «σύστημα» είχε ήδη εκβάλλει στην υπαγωγή όλων των μοντέρνων υποσυστημάτων στο «τεχνικό σύστημα» και στην αντίστοιχη σάρωση όλων των μοντέρνων «εσχατολογιών» από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό∙

και κατά την οποία,

• μετά την πτώση του μυθολογικού «σοβιετικού» αντιπάλου και με τις πλάτες του τεχνικού συστήματος, η ευρυθμία του «συστήματος» απειλήθηκε κρίσιμα εκ των έσω από μια υπέρμετρη «πτώση» προς το άκρο της εξατομίκευσης −από όπου τόσο η μεγιστοποίηση της κοινωνικής αναισθησίας όσο και η λεγόμενη υπερσυγκέντρωση του κεφαλαίου, με την αντίστοιχη καταρράκωση της δημόσιας σφαίρας και των λειτουργιών της.

Σε τούτες τις συνθήκες, η χαρακτηριστική σπάνη προτάσεων και αδυναμία δυναμικών που να πηγαίνουν πέρα από τα ανθρωπολογικά όρια της κυρίαρχης κοινωνίας, οδήγησε εκ των πραγμάτων και εξακολουθεί να παρασέρνει τμήματα του μικρομεσαίου χώρου του συστήματος προς τον αντίπερα πόλο, αυτόν της κολλεκτιβιστικής υποστροφής ακόμα και με τη ναζιστική εκδοχή της, χωρίς ασφαλώς αυτό να σημαίνει την έστω και στο ελάχιστο «απεξάρτησή»τους από την κύρια γραμμή πλεύσης του όλου συστήματος, δηλαδή από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό και την τεχνική ολοποίηση −απεναντίας![1]. Παρολαυτά,τούτη η τάση δεν αποτελεί τον κύριο κίνδυνο της ιστορικής στιγμής μας, ή μάλλον αποτελεί κίνδυνο μόνο στο βαθμό που, ουρλιάζοντας κατά της «διαφθοράς» και υπέρ της «τάξης» και της «ασφάλειας», αιματοδοτεί και αυτή την κυρίαρχη πεποίθηση ότι το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε δεν είναι παρά η αποκατάσταση της ευρυθμίας του «συστήματος».

Γιατί, όπως γνωρίζουν οι αναγνώστες μας, το πρόβλημα δεν βρίσκεται εκεί…

---

[1] Γι’ αυτό και αξίζει να επισημάνουμε με συντομία το εξής: ότι η ιστορικά πασίγνωση αφοσίωση του φασιστοναζισμού στον τεχνολογικό μεσσιανισμό −η οποία τον τοποθετεί με σαφήνειαεντός των ορίων της νεωτερικής κοινωνίας− πρέπει πάντοτε να τονίζεται όσες «συγγένειές» του κι αν εντοπίζει κανείς με προνεωτερικές/προκαπιταλιστικές κοινωνίες και ανθρωπολογικές διακηρύξεις.